افزایش نرخ بهره بین بانکی از سال 1399 به بعد که بازار صعود و البته سقوطی تاریخی را تجربه کرد همواره محل بحث و دغدغه اهالی بازار سرمایه بوده است که در این یادداشت به بررسی این مهم در شرایط زمانی فعلی پرداخته شده‌است.

به گزارش صدای بانک، محمد طاهر رحیمی گفت: افزایش نرخ بهره بین بانکی در هفته‌های اخیر هرچند از ابتدای سال تا کنون تنها ۰.۵% افزایش داشته اما دوباره بر سر زبان‌ اهالی بازار افتاده است و موجبات نگرانی آن‌ها را فراهم کرده است. اما علت این نگرانی چیست؟ و چرا واقعیت‌های اقتصادی کشور نگرانی را متوجه بازار سرمایه نمی‌کند.

اهالی بازار سرمایه نسبت به افزایش نرخ بهره بین بانکی از دو جهت دغدغه دارند:
۱. انها معتقدند با افزایش نرخ بهره بین بانکی متعاقبا تمایل برای افزایش نرخ سود سپرده‌ها نیز افزایش می‌یابد و اگر چنین اتفاقی رخ دهد منجر به خروج نقدینگی از بازار سرمایه به سمت حساب‌های مدت‌دار بانکی می‌رود و همین امر باعث کاهش شاخص بازار خواهد شد.
۲. از طرف دیگر برخی بر این نظر هستند که افزایش نرخ بهره بین بانکی باعث کاهش توان بانک ها برای اعتباردهی و تسهیلات دهی به کارگزاری و افراد حقیقی و حقوقی بازار سرمایه به منظور سرمایه گذاری در بورس می‌شود.
اما واقعیت آن است که سود سپرده‌ها در کشور ما به صورت دستوری تعیین می‌شود و از طرف دیگر با وجود نرخ بهره بین بانکی بیش از ۲۰ درصد نیز، شرایط اقتصادی کشور مطلقا اقتضا نمی‌کند نرخ سود سپرده‌ها افزایش یابد. در شرایطی که اقتصادی کشور با "افزایش جهانی قیمت کامودیتی‌ها به عنوان مواد اولیه تولید، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و رکود سالهای قبل در دولت ۱۲ ام" با عطش سرمایه در گردش مواجه شده است، بدیهی است که افزایش نرخ سود سپرده ها امکان ناپذیر خواهد بود چرا که این اقدام باعث ایجاد اختلال شدید در نظام تأمین مالی کشور شده و سایه رکود را بر پررنگ تر از گذشته میکند، ضمن ان‌که ناترازی سنگین نظام بانکی کشور را نیز تشدید خواهد کرد و این‌بار پایه‌پولی را از مسیر بدهی بانک ها به بانک مرکزی به صورت جهشی رشد خواهد داد.
واقعیت دوم و البته بسیار مهم و راهبردی دیگر آن است که در ماه‌های ابتدایی سال جاری به دلیل شوک هزینه‌ای وارد شده به زنجیره تولیدات مرتبط با کالاهای اساسی که به صورت غیر مستقیم کالاهای زیادی را در بر می‌گیرد، تقاضای اعتبار یا به عبارتی تقاضای وام بین کنشگران مختلف اقتصادی مرتبط با این زنجیره تولید گسترده کالا و خدمات بالا رفته و طبیعتا مستلزم پاسخ مناسب بانک‌ها برای تأمین سرمایه در گردش این بنگاه ها است. و از آنجا که اعطای تسهیلات برای غلبه بر شوک هزینه‌ای وارد شده مستلزم وجود ذخائر(پایه پولی) بانک‌ها نزد بانک مرکزی است، بنابراین بانک ها از ذخائر مازاد خود برای تسهیلات دهی به این بنگاه ها استفاده می‌کنند و همین امر منجر به کاهش ذخائر مازاد در بازار بین بانکی شده و نرخ بهره بین بانکی را افزایش می‌دهد. اما باید توجه داشت که افزایش نرخ بهره بین بانکی در این چارچوب نه تنها به بازار سرمایه آسیبی وارد نمی‌کند بلکه باتوجه به هدایت تسهیلات به بخش حقیقی اقتصاد منجر به جلوگیری از رکود و در ادامه رونق در بخش واقعی اقتصاد کشور شده و بازار سرمایه را هم به عنوان آیینه بخش حقیقی اقتصاد منتفع می‌کند.
بنابراین اصلا محتمل نیست که افزایش نرخ بهره بین بانکی در این دوره از زمان با توجه به شرایط و اقتضائات اقتصادی کشور، به بازار سرمایه آسیبی وارد کند.