بانک تجارت به عنوان یکی از بزرگترین بانک‌های بورسی کشور با بیش از 4 دهه سابقه فعالیت، علاوه بر مشارکت در تأمین مالی پروژه‌های متعدد صنعتی و تولیدی کشور، در دوران تحریم، به مثابه یار و پشتیبان صنعت و اقتصاد کشور درآمده‌است و با توجه به پتانسیل‌های فوق‌العاده‌ای که دارد، توانسته‌است نقش بی‌بدیلی در توسعه صنایع راهبردی کشور به ویژه نفت و پتروشیمی داشته باشد.
 
بانک تجارت؛ بانک سازمانی وزارت نفت و انرژی کشور
 نفت محور بودن اقتصاد کشور از یک‌سو و نقش بی بدیل بانک‌ها در امر تامین منابع مالی پروژه‌های بزرگ اعم از نفت و گاز و صنایع دیگر، ضرورت هم‌افزایی صنایع و بانک‌ها برای نقش‌آفرینی بیشتر در توسعه اقتصادی ایران را دوچندان نموده‌است. در این راستا شبکه بانکی علیرغم تحریم‌ها و پیچیدگی‌های موجود در عرصه مبادلات مالی موفق به ثبت عملکرد قابل دفاعی از خود شده که به عنوان مصداق این امر می‌توان به خدمات بانک تجارت اشاره کرد.
تامین مالی و سرمایه‌گذاری در بالادستی و پایین‌دستی صنایع نفت و گاز اهمیت بالایی برای کشور دارد. به طور کلی دو روش جذب سرمایه خارجی و تامین مالی داخلی برای توسعه و تامین مالی پروژه‌های کلان نفت و گاز وجود دارد. تجربه تاریخی و آمارهای موجود با توجه به سیر تحریم‌ها نشان می‌دهد که هیچ‌گاه سرمایه لازم و کافی برای صنعت نفت کشور فراهم نشده است.
مضافاً باید در نظر داشت که در نقشه راه توسعه نفت و گاز ایران در افق سال 2025 محورهای عمده‌ای همچون؛ افزایش ظرفیت تولید نفت خام و میعانات به 5.7 میلیون بشکه در روز، افزایش تولید گاز طبیعی به 1.3 میلیارد متر مکعب در روز، افزایش ظرفیت پالایشی کشور به 3 میلیون بشکه در روز قرار دارد. ایران برای 53 پروژه بالادستی نفت و گاز 108 میلیارد دلار و در 51 پروژه پایین دستی نفت و گاز 72 میلیارد دلار و در مجموع 180 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد. همچنین در 67 پروژه بخش پتروشیمی در حال ساخت 39 میلیارد دلار و در 30 پروژه آتی این بخش 16 میلیارد دلار و در مجموع 55 میلیارد دلار نیاز به جذب سرمایه دارد.
 لذا با توجه به استمرار تحریم‌ها وعدم سرمایه‌گذاری خارجی، تنها راه ممکن و عملیاتی استفاده از سرمایه‌ها و منابع داخلی است. اما مسائل و چالش‌هایی مانند تفاوت نرخ تامین مالی داخلی و خارجی، حجم تامین مالی و ضمانت‌های مورد نیاز، برای عملیاتی کردن این مسیر وجود دارد.
در خصوص اخذ تسهیلات بانکی مشارکت بانک‌های ایرانی در پروژه‌های کلان نفت و گاز کشور طی سال‌های گذشته تعداد بانک‌های مشارکت‌کننده در این پروژه‌ها بسیار اندک است. در حال حاضر بیش از 5 هزار میلیارد تومان نقدینگی در داخل کشور وجود دارد که بخش قابل‌توجهی در حساب‌های سرمایه‌گذاری سپرده‌گذاری شده‌است. ارائه گزینه‌های جذاب‌تر می‌تواند نظام بانکی و صاحبان سرمایه را به سرمایه‌گذاری در این حوزه جهت‌دهی کند. چنانکه سابقه انتشار اوراق مشارکت گویای این امر است.
بانک تجارت با استفاده از ظرفیت‌های موجود در این صنعت با اعلام حمایت خود به جذب مشتریان حوزه نفت، گاز و پتروشیمی پرداخته‌است تا بتواند سودآوری متقابل دست یابد. بانک تجارت با تامین مالی پروژه‌های مهم صنعت نفت، گاز و پتروشیمی بانک پیشرو در این صنعت و به عنوان بانک سازمانی وزارت نفت یا بانک انرژی کشور شناخته می‌شود به گونه‌ای که اين بانك حدود ۱۶۰ شعبه و 40 باجه تخصصی در حوزه نفت و انرژی متمركز كرده‌است. بانک تجارت از جمله نهادهای مالی است که در صنایع نفت و پتروشیمی فعالیت‌های گوناگونی داشته و به‌نوعی توان و ظرفیت این بانک در اختیار صنعت نفت بوده‌است و همواره در طرح‌های توسعه‌ای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی پیشتاز بوده‌است.
 
40 درصد از ظرفیت بانک تجارت در خدمت صنعت نفت و پتروشیمی
«هادی اخلاقی»، مدیر عامل بانک تجارت در بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی نفت تهران که در اردیبهشت ماه امسال برگزار شد در گفت‌و‌گو با “نفت ما” در محل غرفه این بانک، در خصوص سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته توسط بانک تجارت در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی گفت: بانک تجارت، بانک صنعت نفت، گاز و پتروشیمی کشور محسوب می‌شود و همواره بانک تجارت به عنوان تامین‌کننده مالی اصلی در کنار این صنعت بوده‌است.
وی ادامه داد: بیش از ۲۵ درصد از ظرفیت ریالی بانک تجارت که چیزی معادل ۴۰۰ هزار میلیارد تومان می‌شود در بخش نفت و پتروشیمی متمرکز شده‌است و در بخش ارزی هم ۵۰ درصد از ظرفیت سرمایه‌گذاری‌هایی که داریم در صنعت پتروشیمی سرمایه‌گذاری شده‌است و امیدواریم طی دو سال پیش رو با همین نرخ رشد بتوانیم در بخش‌های مختلف این صنعت، ظرفیت بانک را به‌کار بگیریم و نقش موثری در بخش نفت و پتروشیمی به عنوان موتور پیشران اقتصاد کشور داشته‌باشیم.
اخلاقی اعلام کرد: تقریبا معادل ۴۰ درصد از ظرفیت ریالی و ارزی بانک تجارت به صورت متمرکز و غیر متمرکز در اختیار صنعت نفت و پتروشیمی قرار گرفته‌است.
مدیرعامل بانک تجارت افزود: این بانک در دو سال 1399 و ۱۴۰۰ عليرغم ريسك‌ها و تحریم‌های اقتصادی رقمی حدود ۲۰ میلیارد دلار در بخش نفت و پتروشیمی نقل و انتقال وجوه انجام داده‌است.
اخلاقی تصریح کرد: بانک تجارت در فازهای ۱۱ و ۱۳ پارس جنوبی و در صنعت پتروشیمی از مجموعه‌های تحت پوشش هلدینگ صنایع پتروشیمی خلیج فارس حضور دارد و حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان حجم اعتبارات ریالی و به صورت ارزی هم بیش از ۲۵۰ میلیون دلار در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌است.
 
بسته‌های خدمات متنوع مالی و اعتباری بانک تجارت به صنعت پتروشیمی کشور
بانک تجارت حداکثر تلاش و توان خود را در تامين مالي و بهره‌برداری از پروژه‌هاي صنعت نفت و پتروشیمی انجام داده و با گشايش اعتبارات اسنادي از جمله ديداري و مدت‌دار، پرداخت حواله‌جات و بروات، افتتاح حساب‌هاي ارزي، نقل و انتقالات و صدور انواع ضمانت‌نامه‌هاي ارزي (پيش‌پرداخت، حسن انجام کار، گمرکي، استرداد کسور وجه‌الضمان و...)، سهم بزرگي در گردش چرخ اقتصاد کشور داشته‌است. همچنین این بانک، در قالب انواع تسهيلات ارزي کوتاه و ميان مدت از طريق تسهيلات ريفاينانس و نهايي کردن چند قرارداد فاينانس، ارائه تسهيلات از محل صندوق توسعه ملي، در پيشبرد پروژه‌هاي بزرگ صنعت نفت و پتروشیمی تلاش کرده و در موارد خاص با بهره گيري از منابع ارزي بانک در حساب هاي خارج از کشور، براي انجام پروژه‌هاي تکميلي اقدام به پرداخت تسهيلات ارزي کرده‌است. بانک تجارت همچنين از محل صندوق توسعه ملي و تسهيلات ارزي، در تامين مالي چند پروژه نفت و گاز و طرح‌هاي توسعه‌اي ديگر شرکت کرده و سهم بالايي در انتقال ارزهاي شرکت‌هاي مشمول ايفا کرده است. هم اکنون بانک تجارت با اعطای تسهیلات، تعیین حد اعتباری سالانه و موردی، گشایش اعتبارات اسنادی، خرید ارز، انتشار اوراق در خدمت صنعت پتروشیمی کشور است.
در اینجا برخی از مهم‌ترین خدمات عمومی مشارکتی بانک تجارت در بخش‌های بالادستی و پایین‌دستی صنعت نفت و پتروشیمی، ذکر می‌شود:
1-تأمین مالی و احداث پتروپالایشگاه «شهید قاسم سلیمانی» و سهم 7.5 درصدی بانک تجارت
2- امضای قرارداد ۲ میلیارد دلاری صندوق توسعه ملی و بانک تجارت
3-      حمایت بانک تجارت از تامین مالی طرح جامع شرکت پالایش نفت تبریز
4-      امضای تفاهم نامه بین بانک تجارت و صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت و شرکت مهندسی و ساخت تاسیسات دریایی با هدف ارائه تسهیلات به شرکتهای دانش‌بنیان‌، قطع وابستگی به شرکت‌های خارجی و رونق اقتصادی کشور
5-      تفاهم‌نامه تأمین منابع مالی احداث خط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی مهرآران - فسا - شیراز (پارس) با شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی
6-       تفاهم نامه با انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران
7-      امضای تفاهمنامه با هلدینگ صنایع پتروشیمی خلیج فارس و همکاری با مجتمعهای این هلدینگ همچون پتروشیمی لردگان و ...
8-      امضای تفاهمنامه با اتحادیه تعاونی‌های تامین نیاز صنایع پایین‌دستی پتروشیمی
8- پالایشگاه گازی بیدبلند خلیج فارس در قالب کنسرسیوم بانکی
10-     پتروشیمی شهید رسولی اصفهان
11-     پروژه تولید متانول درمجتمع پتروشیمی کاوه
12-     تولید بوتیلن در مجتمع پتروشیمی فجر
13-     تولید متانول در مجتمع پتروشیمی زاگرس
14-     تولید بنزین در پالایشگاه نفت ستاره خلیج فارس
15-     نفت و صباي کنگان
16-     پتروشیمی مروارید
17-     پتروشیمی خراسان
18-     پتروشیمی جم
19-     پتروشیمی گچساران
20-     پتروشیمی دهلران
و بسیاری پروژه‌های دیگر در حوزه نیروگاهی، انتقال آب، سدسازی،  صنایع معدنی همچون فولاد و مس، سیمان، خرید کشتی برای کشتیرانی ج.ا.ا.، نساجی، عمرانی و ... که از حوصله این نوشتار خارج است.
شایان ذکر است که بانک تجارت هر ساله با شرکت در نمایشگاه بین‌المللی نفت و گاز تهران، با معرفی خدمات و محصولات خود به جذب و خدمت بیشتر به مشتریان در این زمینه می‌پردازد.
 
نتیجه
بانک تجارت از بدو تاسیس خود همواره با صنعت نفت، گاز و پتروشیمی کشور، تعامل و همکاری داشته و در بهره‌برداری و سودآوری بزرگترین پروژه‌های ملی و ارزآور، مشارکت و نقش‌آفرینی داشته‌است. بانک تجارت مساعی لازم جهت تامین منابع مالی پروژه‌های صنعت نفت، گاز و پتروشیمی را با طراحی مدل‌های نوین و کارآمد در این صنایع راهبردی وارزش‌آفرین به خوبی ایفا نموده تا جایی‌که وزرای نفت از این بانک همواره به عنوان بانک سازمانی وزرات نفت یاد کرده‌اند. اهمیت این موضوع زمانی نمایان می‌شود که بدانیم بانک تجارت در سخت‌ترین شرایط تحریم یار و یاور بخش‌های بالادستی و پایین‌دستی صنعت نفت بویژه بخش پتروشیمی بوده و به صورت محوری، ظرفیت‌های خود را در راستای تحقق شعارهای اعلامی سال مقام معظم رهبری در رابطه با تولید اختصاص دهد و باید به مدیران این بانک دست مریزاد گفت.
مضافا رویکرد بلند مدت بانک تجارت در سال‌های اخیربه صنعت نفت و پتروشیمی، رویکرد تخصصی بوده وهمکاری با این حوزه‌ها همواره در اولویت و دستور کار عملی این بانک قرار داشته و توانسته‌است در قالب طرح‌های ویژه مانند گشایش اعتبارات اسنادی داخلی، صدور ضمانت‌نامه، تنزیل LC داخلی این همکاری‌ها را تداوم بخشد.
در مجموع می‌توان گفت بانک تجارت با شناخت نیازهای شرکت‌های فعال در صنعت پتروشیمی، به تأمین مالی طرح‌های ایجادی و توسعه‌ای شرکت‌های فعال در این صنعت همت گمارده‌است. همچنین با توجه به شعار سال 1401 «تولید، دانش بنیان و اشتغال‌آفرینی»، برآیند راهبرد بانک تجارت در قالب بانکداری شرکتی و حضور پررنگ در صنایع مختلف از جمله نفت و پتروشیمی است. در این میان، انواع انتشار انواع اوراق می‌تواند به عنوان یکی از ابزارهای تامین مالی توسط این بانک برای تحقق جهش صنعت پتروشیمی و افتتاح پروژه‌های در حال ساخت یا در حال طراحی استمرار یابد.
از آنجا که صنعت نفت و پتروشیمی، صنعتی سرمایه‌بر و سودآور است از نظر شبکه بانکی جزو صنایعی است که کفایت لازم برای بازگشت سرمایه را دارد و از منابع مطمئن برای سرمایه گذاری بانکی به شمار می‌رود. لذا زمینه ارائه روش‌های تامین مالی، خدمات ضمانتنامه‌ای و انواع خدمات بیمه‌ای،  توسط بانک تجارت و گروه‌های مالی آن به صنایع نفت، گاز و پتروشیمی با توجه به سابقه درخشان آن، بیش از پیش مهیاست. جان کلام اینکه بانک تجارت با رویکردی متفاوت با سایر بانکها توانسته است عزیز صنعت نفت و پتروشیمی شود.