رئیس‌ کل بانک مرکزی به فعالیت‌های بانک‌های قرض‌الحسنه اشاره کرد و گفت: خوشبختانه ۲ بانک قرض‌الحسنه کشور در مجموع عملکرد بسیار خوبی دارند و در مقایسه با سایر بانک‌ها انضباط بیشتری دارند. از عملکرد این ۲ بانک قدردانی می‌کنم.

به گزارش صدای بانک از روابط عمومی بانک قرض الحسنه مهر ایران به نقل از بانک مرکزی، دکتر صالح آبادی در آیین رونمایی از شبکه فراگیر قرض الحسنه (شفق) با بیان این که یکی از دغدغه های جدی بانک مرکزی و دولت سیزدهم تسهیل دسترسی مردم به نظام پولی و بانکی کشور است، تأکید کرد: در ادبیات بانکی به این مهم شمولیت مالی اطلاق می شود. صندوق های قرض الحسنه یکی از ابزارهای مهم توسعه شمولیت مالی هستند و در کنار بانکها نقش مهمی را در توسعه شمولیت مالی ایفا می کنند.
وی افزود: لذا موضوع تأسیس و فعالیت صندوق های قرض الحسنه بایستی تحت نظارت بانک مرکزی باشد و در بستری شفاف و قانونمند توسعه یابد. لذا این مهم از سال گذشته در دستور کار شورای پول و اعتبار قرار گرفت و جلسات متعددی در این باره برگزار شد که در نهایت هفته گذشته «دستورالعمل ناطر بر تأسیس و فعالیت صندوق های قرض الحسنه تک شعبه ای» به تصویب نهایی شورای پول و اعتبار رسید.
رئیس شورای پول و اعتبار با برشمردن مهم ترین شاخصه های این دستورالعمل یادآور شد: به موجب این دستورالعمل، صندوق های قرض الحسنه در قالب کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم بندی شدند. سرمایه صندوق های قرض الحسنه کوچک، ۳۵۰ میلیون تومان، صندوق های قرض الحسنه متوسط یک میلیارد تومان و صندوق های قرض الحسنه بزرگ ۳ میلیارد تومان است. سقف در نظر گرفته شده برای اعطای وام توسط صندوق های قرض الحسنه کوچک تا ۳۰ میلیون تومان، صندوق های قرض الحسنه متوسط تا ۵۰ میلیون تومان و صندوق های قرض الحسنه بزرگ تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان است و دوره بازپرداخت این تسهیلات نیز ۶۰ ماهه در نظر گرفته شده است.
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه بانک مرکزی از این پس آمادگی لازم را برای اعطای مجوز به صندوق های قرض الحسنه جدید در چارچوب شورای پول و اعتبار را دارد عنوان کرد: در این باره تلاش می کنیم فرایند مجوزدهی کاملاً الکترونیکی باشد. همچنین صندوق های قرض الحسنه موجود نیز یک سال مهلت دارند که با این دستورالعمل تطبیق پیدا کنند. البته درباره سرمایه صندوق های قرض الحسنه موجود تسهیلی در نظر گرفته شده است. براین اساس سرمایه صندوق های قرض الحسنه کوچک ۱۰۰ میلیون تومان، صندوق های قرض الحسنه متوسط ۴۰۰ میلیون تومان و صندوق های قرض الحسنه بزرگ یک میلیارد تومان سرمایه در نظر گرفته شده است.
وی خاطرنشان کرد: در کنار این دستورالعمل نیاز به سامانه ای برای پیاده سازی فعالیت ها بود که این مهم با سامانه شفق امکانپذیر شد. این سامانه با ۱۲ صندوق قرض الحسنه آزمون شده و موفقیت آمیز بوده است و امروز می توانیم آن را اعلام عمومی کنیم.
وی افزود: سامانه شفق امکانات بسیار خوبی را در اختیار صندوق ها قرار می دهد. در واقع صندوق قرض الحسنه در زمان اعطای تسهیلات، افتتاح حساب و شناسایی مشتری نیاز به استعلامات حاکمیتی دارد. این موارد شامل اهلیت سنجی، دارا بودن یا نبودن چک برگشتی، اعتبارسنجی، تسهیلات جاری و غیرجاری و غیره است. براین اساس ما از تمام سامانه های حاکمیتی اطلاعات را در اختیار صندوق ها قرار می دهیم و صندوق می تواند از سامانه های حاکمیتی وضعیت فرد را از نظر مواردی که ذکر شد کنترل کند.
دکتر صالح آبادی با بیان اینکه انتظار می رود با تصویب این دستورالعمل و راه اندازی سامانه شفق شاهد ترویج سنت قرض الحسنه باشیم، تأکید کرد: امید است مردم نیز به راحتی بتوانند به صندوق هایی که تحت نظارت بانک مرکزی است اعتماد کنند و بانک مرکزی با این ابزار دسترسی مردم را به نظام بانکی تسهیل کند.
رئیس شورای پول و اعتبار با اشاره به سایر فعالیت های در تسهیل پرداخت قرض الحسنه گفت: ما امسال در موضوع تسهیلات قرض الحسنه و به طور کلی تسهیلات خرد، دستورالعملی را به شبکه بانکی ابلاغ کردیم و وثایق را تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان تسهیلات خرد تسهیل کردیم. قطعا صندوق های قرض الحسنه نیز می توانند از مفاد این دستورالعمل استفاده کنند و دسترسی مردم را برای نیازهای خرد مردم پوشش دهند.
رییس کل بانک مرکزی تصریح کرد: بانکها در کنار وام های قرض الحسنه، پرداخت وام های حوزه تولید که موتور اشتغال کشور محسوب می شوند را نیز بر عهده دارند و در حال حاضر حدود ۶۶ درصد تسهیلات بانکی در حوزه سرمایه در گردش بنگاههای تولیدی پرداخت شده است و سهم تسهیلات خرد در کل شبکه بانکی حدود ۱۵ درصد است.
وی ادامه داد: در راستای کمک به پرداخت تسهیلات قرض الحسنه و تامین مالی خرد عموم مردم، در ضوابط رشد ترازنامه بانکها درصد رشد ترازنامه بانکهای قرض الحسنه ۴.۵ درصد دیده شد در حالی که این میزان برای سایر بانکها ۱.۵ الی ۲.۵ درصد است. بانکها در چارچوب این مقررات به خوبی عمل می کنند و در ارزیابی انجام شده در پایان شهریور توسط بانک مرکزی میزان تطابق بانکها با این ضوابط قابل قبول بوده است.
دکتر صالح آبادی به فعالیت های ۲ بانک قرض الحسنه اشاره کرد و گفت: خوشبختانه ۲ بانک قرض الحسنه کشور در مجموع عملکرد بسیار خوبی دارند و در مقایسه با سایر بانکها انضباط بیشتری دارند. از عملکرد این ۲ بانک قدردانی می کنم و امیدوارم عملیات بانکی خود را کمافی السابق انجام دهند و این صندوق ها نیز می توانند نقش خدمات رسانی لازم را داشته باشند.
وی با بیان اینکه یکی از راهبردهای مدنظر بانک مرکزی انجام امور و کارها مبتنی بر فناوری و سامانه محوری است، تصریح کرد: بدون سامانه و فناوری های نوین امکان نظارت و فعالیت صحیح وجود ندارد و نظارت های سنتی نیز ناکارآمد و ناکافی تلقی می شوند.
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به فعالیت های بانک مرکزی در زمینه اجرای قانون جدید چک و ساماندهی پایانه های فروشگاهی گفت: این مهم که یک الزام قانونی به حساب می آید طی ۲ الی سه سال گذشته تصویب شده بود و بخشی از آن انجام شده بود اما موارد مهم قانونی آن باقی مانده بود که در ماه های گذشته این کار پیاده سازی شد. این مهم که اقدام مثبتی بود به شناسایی پایانه های فروشگاهی کمک شایان توجهی کرد.
دکتر صالح آبادی با اشاره به قانون جدید چک گفت: یکی دیگر از کارهای مهم بانک مرکزی که پیاده سازی و به اتمام رسید قانون جدید چک بود. هفته گذشته نیز از اقدامات و فعالیت های بانک مرکزی و نظام بانکی در این باره توسط کمیسیون اصل ۹۰ قدردانی به عمل آمد.
به گفته رئیس کل بانک مرکزی طی ۲ هفته آینده اولین چک الکترونیک کشور صادر و قانون چک به طور کامل انجام می شود.
نظارت بانک مرکزی بر صندوق‌های قرض‌الحسنه، از نظارت پسینی به نظارت پیشینی تغییر می‌کند
معاون نظارت بانک مرکزی با بیان اینکه موضوع صندوق‌های قرض‌الحسنه از اولویت‌های اصلی دولت و سند تحول به شمار می‌رود، گفت: بر اساس دستور‌العمل ناظر بر تاسیس و فعالیت صندوق‌های قرض‌الحسنه تک‌شعبه‌ای که هفته گذشته در شورای پول و اعتبار به تصویب رسید، صندوق‌های قرض‌الحسنه موظف هستند خود را با مقررات و الزامات این دستورالعمل منطبق کنند.
وی افزود: یکی از نیازهای اصلی صندوق‌های قرض‌الحسنه که مرتباً به بانک مرکزی منعکس می‌شد، نداشتن امنیت و عدم امکان دسترسی این صندوق‌ها به سامانه‌های حاکمیتی بود. بنابراین، با همکاری حوزه فناوری بانک مرکزی و شرکت خدمات انفورماتیک این سامانه جمع‌بندی و نهایی شد.
ابوذر سروش با بیان اینکه در حال حاضر ۱۲ صندوق در سطح کشور به سامانه شفق متصل شده‌اند، گفت: امید است طی بازه زمانی مشخص دیگر صندوق‌های قرض‌الحسنه موجود و همچنین صندوق‌های قرض‌الحسنه‌ای که قرار است جدید تاسیس شوند، به ویژه صندوق‌های کوچک و متوسط ،با اتصال به این سامانه بتوانند از خدمات سامانه شفق بهره‌مند شوند.
معاون نظارت بانک مرکزی مهمترین ویژگی سامانه شفق را در زمینه نظارت دانست و تصریح‌ کرد: ‌سامانه شفق امکان دریافت گزارش‌های نظارتی را برای بانک مرکزی فراهم کرده است و بدین ترتیب، نظارت بانک مرکزی بر صندوق‌های قرض‌الحسنه، از نظارت پسینی به نظارت پیشینی تغییر می‌کند.
وی افزود: امکان ایجاد درگاه ارتباطی یکپارچه با چندین هزار صندوق‌ قرض‌الحسنه فعال در سطح کشور، دیگر مزیت نظارتی است که این سامانه فراهم کرده است. با توسعه شبکه فراگیر قرض‌الحسنه یا شفق، درگاه تعاملی میان بانک مرکزی و صندوق‌های قرض‌الحسنه ایجاد می‌شود که از طریق آن بخش‌نامه‌ها و مقررات جدید در اسرع وقت در اختیار صندوق‌های قرض‌الحسنه قرار می‌گیرد.
ساماندهی صندوق های قرض الحسنه در دولت قبل عملیاتی نشد
سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در این مراسم با بیان اینکه موضوع ساماندهی صندوق های قرض الحسنه و نظارت بر آنها همواره جزو مطالبات مجلس از بانک مرکزی بوده است که در دولت قبل به سرانجام نرسید، گفت: ساماندهی صندوق های قرض الحسنه همچنین از دغدغه های عموم مردم بویژه در مناطقی که این صندوق ها فراگیری بیشتری دارند بوده است.
وی افزود: خوشبختانه با همت بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار دستورالعمل ناظر بر تاسیس و فعالیت صندوق های قرض الحسنه تک شعبه ای هفته گذشته به تصویب رسید و امروز نیز شاهد رونمایی از سامانه شفق هستیم، که نشانگر عزم دولت و بانک مرکزی برای ساماندهی فعالیت این صندوق در راستای احیای سنت پسندیده قرض الحسنه و تسهیل امور در بین مردم است.
طغیانی ادامه داد: همپای پیشرفت نظام بانکی و مالی کشور، عدم توجه به این بخش از حوزه اقتصادی کشور می توانست تبعات ناخوشایندی داشته باشد چرا که علیرغم عملکرد مثبت اغلب این صندوق ها در تامین مالی خرد مردم، در برخی از آنها بستر پولشویی و سواستفاده ایجاد می شد.
طغیانی ابزار امیدواری کرد: راه اندازی سامانه شفق با ویژگی های منحصر بفردی که دارد به گسترش نظارت بانک مرکزی و تحقق عدالت مالیاتی توسط سازمان امور مالیاتی بیانجامد و به بهبود عملکرد صندوق های قرض الحسنه کمک کند.
ضریب نفوذ بالای صندوق های قرض الحسنه و لزوم تشدید نظارت بر آنها
مدیر اداره نظارت بر موسسات اعتباری غیربانکی با بیان اینکه سامانه شفق به منظور سهولت، یکپارچه‌سازی، کنترل و نظارت دقیق‌تر بر بخشی از شبکه پولی و بانکی کشور که صندوق‌های قرض‌ا‌لحسنه هستند ایجاد شده است گفت: در ماده ۴۰ دستورالعمل ناظر بر تاسیس و فعالیت صندوق‌های قرض‌الحسنه تک‌شعبه‌ای که در ۱۹ مهرماه سال جاری به تصویب رسید، به صراحت اتصال صندوق‌های قرض‌الحسنه به سامانه حاکمیتی بانک مرکزی یا سامانه شفق تاکید شده است.
وی صندوق‌های قرض‌الحسنه در کشور را به ۳ دسته اصلی تقسیم کرد و افزود: دسته اول که بالغ بر ۹۰۰ صندوق قرض‌الحسنه می‌شود، تحت نظارت سازمان اقتصاد اسلامی هستند. دسته دوم، صندوق‌های بزرگی هستند که از بانک مرکزی مجوز گرفتند که تعداد این صندوق‌ها ۷۹ عدد است.
وی ادامه داد: دسته سوم، صندوق‌هایی هستند که نه نظارت سازمان اقتصاد اسلامی را دارند و نه مجوز بانک مرکزی؛ تقریباً ۱۵۰۰ صندوق‌ قرض الحسنه ذیل این گروه قرار می‌گیرند که منابع و فعالیت‌های این دسته از صندوق‌ها نامشخص است. علاوه بر این ۳ دسته، حدود ۱۰۰۰ صندوق قرض‌الحسنه نیز داریم که شخصیت حقوقی آنها نزد بانک مرکزی شناسایی شده است اما غیرفعال هستند.
کریمی تصریح کرد: در خصوص صندوق‌های قرض‌الحسنه، نکته حائر اهمیت این است که اگرچه منابع آنها بخش کوچکی از حجم نقدینگی کشور را تشکیل می‌دهند، اما به دلیل تعداد زیاد سپرده‌گذاران و ضریب نفوذ بالایی که نزد اقشار جامعه دارند، اهمیت نظارت بر آنها مضاعف است. به علاوه، در مباحث مربوط به شمولیت مالی و توسعه خدمات پولی و مالی به مردم عزیز کشور، صندوق‌ها در مقایسه بانک‌ها توانسته‌اند نیازهای خرد اقشار جامعه را به نحو مناسب‌تری برطرف سازند.
مدیر اداره نظارت بر موسسات اعتباری غیربانکی در ادامه سخنان خود مهمترین ویژگی‌‌ها و مزایای سامانه شفق را امکان مدیریت حساب‌ها، مدیریت اشخاص حقیقی و حقوقی و کاربران،‌ مدیریت حسابداری و فرآیندهای مالی و اتصال به سامانه‌های حاکمیتی نظیر سامانه‌های نهاب و سمات برشمرد.