بخش مهمی از افت ۱.۳۶ درصدی شاخص بورس در روز گذشته را می‌توان ناشی از کمبود گاز برای صنایع دانست؛ کمبودی که ذهن فعالان این بازار را مغشوش کرده و منجر به افزایش قابل توجه خروج پول حقیقی نسبت به قبل شده است. به نظر می‌رسد حمایت از بورس که یکی از سیاست‌های دولت است در شرایط کنونی تحت تاثیر کم‌کاری در بحث سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها به‌ویژه در بخش گاز قرار دارد.

به گزارش صدای بانک، در پاسخ به این سوال که چرا افت شاخص کل بورس شدت گرفت؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد عملکرد شاخص کل بورس از دید بسیاری از فعالان بازار سهام با مقایسه معاملات روزهای قبل از آن اندکی دور از انتظار بوده است. این بازار که در سال جاری فراز و فرودهای بسیاری را شاهد بوده، در این روز تحت‌تاثیر کمبود گاز برای شرکت‌های بورسی افتی جدی را در میان نمادهای شاخص‌ساز به نظاره نشست.
همین امر سبب شد شاخص بورس تهران با افت ۱.۳۶ درصدی روبه‌رو شود. افت مذکور در حالی روی داده که در آبان‌ماه تحت‌تاثیر حمایت از بازار سهام از طرق مختلف و همچنین سقوط قیمت‌ها به زیر ارزش تحلیلی، بسیاری از نمادهای بورسی‌ با رونقی جدی روبه‌رو بوده‌اند. بااین‌حال وضعیت بازار حکایت از آن دارد که رونق ماه مذکور می‌تواند تحت‌تاثیر هیجانات روی داده و بدبینی به آینده صنایع مصرف‌کننده گاز ممکن است مخدوش شود.
براساس آنچه تحلیلگران حوزه صنعت و بازار سرمایه متفق‌القول می‌گویند بخش مهمی از مشکلات بازار در حال حاضر این است که حمایت از این بازار در شرایطی که کلیت اقتصاد با مشکلات ساختاری و همچنین نبود سرمایه‌گذاری در بخش انرژی روبه‌روست عملا راه به جایی نمی‌برد. در واقع حمایت از بازار سهام در شرایطی می‌تواند مفید باشد که بازار یادشده در بستر اقتصادی شفاف با ریسک‌های سیستماتیک اندک به فعالیت پردازد و در آن اقتصاد، اصول اقتصاد بازار، نظیر احترام به مالکیت مردم و تغییرات آزادانه قیمت‌ها به رسمیت شناخته شود، تا از این رهگذر هم اعتماد در این بازار احیا شود و هم چشم خریداران و فروشندگان دائما به تصمیمات متعدد دولتی و بخش‌نامه‌های متزلزل خشک نشود.

گزینه‌های پیش روی شاخص کل
بورس تهران در نخستین روز از هفته جاری شاهد افت قیمت در بسیاری از نمادهای شاخص‌ساز بازار سهام بود. در این روز اگرچه با توجه به اخبار ناخوشایند سیاسی و اقتصادی، نظیر کمبود گاز برای صنایع مختلف، انتظار واکنش منفی نسبت به تحولات بنیادی در بازار سهام می‌رفت، اما با توجه به کاهش آهسته و پیوسته شاخص کل طی روزهای معاملاتی قبل، کمتر کسی توقع داشت شاخص کل بورس با ریزشی جدی در روزهای میانی آذرماه مواجه شود. بااین‌حال این اتفاق افتاد. در روزی که گذشت شاخص کل بورس بیش از ۱۹ هزار واحد از ارتفاع خود را از دست داد و با ثبت ریزشی ۱.۳۶ درصدی در میانگین وزنی قیمت‌ها به محدوده یک‌میلیون و ۳۸۳هزار واحد رسید. شاخص هم‌وزن نیز که بسیاری به رشد بیشتر آن امید بسته بودند به همین مسیر رفت. بررسی تحولات این نماگر با دماسنج اصلی بازار، یعنی شاخص کل، حکایت از این واقعیت دارد که طی روزهای گذشته، مخصوصا هنگامی که شاخص کل افتی محدود را آغاز کرده بود، نماگر هم‌وزن به رشد خود ادامه داده است. همین امر سبب شد فعالان بازار تداوم واگرایی میان تقاضا در نمادهای کوچک‌تر و بزرگ‌تر بازار را به فال نیک بگیرند و با پافشاری بر خرید سهام پرتعداد اما کوچک‌تر بورسی، بر رای خود در خصوص تداوم روند مثبت در شاخص یادشده پافشاری کنند. اما تصور آنان از آینده قیمت‌ها دست‌کم در روز شنبه درست از آب درنیامد و میانگین قیمت‌ها حتی با معیار هم‌وزن نیز در روز شنبه کاهشی شد.
بررسی نظرات مختلف در شبکه‌های اجتماعی حکایت از آن دارد که هم‌سویی این دو شاخص در بورس تهران طی روز گذشته اندکی ابهام را در خصوص تداوم صعود در شاخص‌های بورسی ایجاد کرده است؛ چرا که بورس تهران نشان داده طی یک روز اخیر از حمایت استاتیک یک‌میلیون و ۳۹۰هزار واحد نیز گذشته و خط روند داینامیکی را که در هفته‌های اخیر بسیار کم‌جان رد کرده بود مجددا به عنوان یک مقاومت پیش روی خود دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر جو حاکم بر بازار سهام در روز جاری معکوس نشود احتمالا حاصل نوسانات طبیعی بازار بازگشت این شاخص به محدوده یک‌میلیون و ۳۵۰‌هزار واحد باشد. البته باید به این نکته نیز توجه داشت که همین محدوده فعلی در سطح حمایتی ۲۳.۶ درصدی از کف به‌ثبت‌رسیده در چهارم آبان‌ماه تا سقف اخیر در روز ۲۱ آبان (محدوده یک‌ میلیون و ۴۲۶هزار واحد)قرار دارد. پس از آن سطح ۳۸.۲ درصدی در محدوده یک‌میلیون و ۳۵۵هزار واحدی قرار دارد. البته باید به خاطر داشت که با رسم یک فیبوناچی اصلاحی سطح یک‌میلیون و ۶۰۶ هزار واحد تا کف چهارم آبان نیز شاهد قرار گرفتن حمایت ۳۸.۲ درصدی در سطح یک‌میلیون و ۳۸۰هزار واحدی هستیم که می‌تواند امید سرمایه‌گذاران در هفته آتی را تقویت کند. همه این‌ها در حالی رخ داد که سطح ۴۱۲ هزار واحدی نیز سطحی مهم برای شاخص هم‌وزن است که در روز گذشته از آن نگذشته و می‌تواند به عنوان یک مقاومت مهم برای این بازار عمل کند.

معمای گازی بورس
اما از فراز و فرودهای شاخص‌ها در بازار سهام که بگذریم، به نظر می‌رسد مهمترین چیزی که بورس را در روز گذشته تحت‌تاثیر قرار داده است ریسک کمبود گاز در کشور است که صنایع پتروشیمی، فولادی و سیمانی را تهدید می‌کند. البته این خطر برای صنایع مذکور چیز تازه‌ای نیست و در سال‌های اخیر همواره سایه سنگین آن را تحلیلگران بنیادی حس کرده‌اند. بااین‌حال به نظر می‌رسد این مشکل در سال جاری ابعاد جدیدتری دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در شرایط کنونی اگرچه امکان بهبود اوضاع در بازارهای جهانی کامودیتی وجود دارد اما افت جدی تولید می‌تواند منجر به کاهش قابل‌توجه درآمد شرکت‌ها شود، چرا که برای سودسازی و کسب منفعت از بهبود اوضاع در ابتدا تولیدی باید وجود داشته باشد تا با فروش آن شرکت‌ها چیزی عاید سهامداران خود کنند. اگر از این واقعیت که لیست قطعی گاز که در روزهای گذشته برای شرکت‌های پتروشیمی ارائه شد بگذریم، باید بگوییم به نظر می‌رسد از مصرف بسیار زیاد گاز در وهله اول همین صنعت زیان کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در روز گذشته صنعت یادشده که البته در بورس در کنار نمادهای شیمیایی نیز قرار می‌گیرد، شاهد خروج خالص سرمایه ۲۷ میلیارد دلاری از بورس تهران بوده است.
فعالان صنعت مذکور بر این باورند که در برخی از موارد آنچه براساس آیین‌نامه وزارت صمت اجرا می‌شود با قانون مصوب مجلس در تضاد است. از سوی دیگر آنها بر این باور هستند که حاصل فعالیت دولت و غفلت از سرمایه‌گذاری در بخش تولید گاز یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی صنعت پتروشیمی است، چرا که در شرایط نبود مدیریت مصرف، تنها راه چاره برای خروج از وضعیت یادشده افزایش تولید خواهد بود. هنوز دقیقا مشخص نیست که زیان صنعت مذکور از این بابت چقدر خواهد بود؛ اما آنچه مسلم است این است که قطع شدن تولید در بلندمدت، آن هم زمانی که چشم‌انداز دقیقی از افزایش عرضه گاز در سال‌های آتی وجود ندارد، می‌تواند بازار شرکت‌های داخلی را در خارج از ایران با تهدید جدی مواجه کند. گفته می‌شود در صورت کمبود شدید گاز، سنگر بعدی قطع گاز صنایع فولادی و سیمانی خواهند بود. مطابق با آمار آنچه در روزهای گذشته خود را در قالب تهدید سودآوری صنعت پتروشیمی نشان داد در صنایع مذکور نیز نمود داشته است. براین اساس خروج پول در دو گروه فلزات اساسی و سیمان به ترتیب ۳۱ و ۷میلیارد تومان بوده است. اگرچه به نظر می‌رسد صنعت سیمان در بسیاری از کارخانه‌ها با جایگزین کردن مازوت می‌تواند از تنگنای گازی بگذرد، اما باید توجه داشت در سال‌های اخیر آلودگی هوا سبب شده کوره بسیاری از تولیدکنندگان این صنعت با فرا رسیدن روزهای سرد و پدیده آلودگی هوا خاموش شود. احتمالا آنچه بورسی‌ها در قالب خروج پول از صنعت مذکور نشان داده‌اند تفکری در همین جهت است.
منبع: اگزیم نیوز