ماجرای خاموشی‌های چند هفته اخیر با ابهامات متعددی همراه بود و نهایتا روز گذشته وزیر نیرو اعلام کرد با تامین سوخت نیروگاه‌ها از سوی وزارت نفت، فعلا خاموشی‌ها ادامه نخواهد یافت.

به گزارش صدای بانک از همشهری‌آنلاین،‌ چند هفته قبل معاون اجرایی رئیس‌جمهور و سخنگوی دولت اعلام کردند با دستور پزشکیان، استفاده از سوخت مازوت در چند نیروگاه متوقف شده و این موضوع سبب کاهش تولید برق خواهد شد و به ناچار خاموشی‌های مقطعی در کشور اعمال خواهد شد.
نهایتا روز گذشته وزیر نیرو در مجلس اعلام کرد که با تامین سوخت نیروگاه‌ها فعلا خاموشی‌ها متوقف شده است.

مازوت بهانه بود؟
پس از اعلام خاموشی در کشور، برخی حامیان دولت، اعمال خاموشی‌ها در کشور را یک تصمیم جسورانه از میان دوگانه برق یا آلودگی هوا خواندند. این در حالی است که آمارها نشان می‌داد مازوت سهم ناچیزی از سوخت مصرفی نیروگاه‌ها دارد و در نیروگاه‌های شهرهای بزرگی همچون تهران هم چند سالی است یک لیتر هم مازوت مصرف نمی‌شود؛ بنابراین سوختن مازوت، سهم اندکی در آلودگی هوا دارد.
از سوی دیگر، به‌تدریج با اظهاراتی که مسئولان وزارت نیرو داشتند مشخص شد علت خاموشی‌ها، تصمیمی شجاعانه برای توقف مازوت‌سوزی با هدف جلوگیری از آلایندگی هوا نبوده بلکه علت آن عدم‌تامین کافی سوخت گازوئیل برای نیروگاه‌ها در چند ‌ماه گذشته بوده است.
مسئولان وزارت نیرو هم تلاش داشتند وزارت نفت را در عدم‌تامین کافی سوخت نیروگاه‌ها به‌عنوان مقصر معرفی کنند. مسئولان وزارت نفت نیز در پاسخ می‌گفتند که تقصیر دولت قبل است که از ابتدای امسال به فکر ذخیره سوخت برای نیروگاه‌ها نبوده است. اما آمارهای تامین سوخت نیروگاه‌ها نشان داد که روند ذخایر سوخت جایگزین نیروگاه‌ها تا اواخر تابستان هم خیلی خارج از قاعده نبوده، اما از ابتدای پاییز به ناگاه مصرف سوخت جایگزین، افزایشی شده و در اواسط پاییز به مرز بحران رسیده که نهایتا دولت تصمیم به خاموشی گرفته تا بتواند فرصتی برای افزایش ذخایر سوخت جایگزین نیروگاه‌ها پیدا کند.
با وجودی که ربط دادن خاموشی‌ها به مازوت‌سوزی کاملا رد شده است، دیروز باز هم سخنگوی دولت به این موضوع اشاره کرد.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت درباره مازوت‌سوزی گفت: مصرف مازوت قطع نشده بود، کاهش پیدا کرده بود. ما یک مازوت داریم که برای سلامتی بسیار مضر است آن نوع مازوت‌سوزی قطع شده است.
وی ادامه داد: در جاهایی که نزدیک مناطق مسکونی نیست سوختی که الان تامین شده ترکیبی از گاز گازوئیل و مازوت است که مصرف می‌شود. کمبود این سوخت الان در دستور کار است و در واقع برای تامین سوخت نیروگاه‌ها استفاده می‌شود.

چرا مردم بی‌خبر ماندند؟
یکی از وعده‌های کلیدی رئیس‌جمهور در زمان انتخابات، شفاف‌سازی تصمیمات اقتصادی و اطلاع‌رسانی به مردم بود. با این حال، در موضوع خاموشی‌ها دلایل متناقضی مطرح شد و برخی افراد در دولت تلاش داشتند با بزرگ‌نمایی در توقف مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها، از خاموشی‌ها تصمیمی شجاعانه بسازند.
این در حالی است که دولت برای حل مشکلات، ابتدا باید وجود مشکلات را بپذیرد. مشکل ناترازی برق در کشور ارتباطی به سوخت مازوت ندارد و به مصرف بالا و اتلاف برق در شبکه‌های انتقال و خصوصا در خود نیروگاه‌ها مربوط است.

لزوم شفافیت و پاسخگویی
بحران خاموشی‌ها و افزایش تعرفه برق نشان می‌دهد که سیاست‌های وزارت نیرو نیازمند بازنگری جدی است. اگرچه توسعه نیروگاه‌های جدید و افزایش تولید برق از اولویت‌های ضروری کشور است، اما این فرآیند باید با شفافیت کامل و بدون سیاسی‌کاری انجام شود.
از سوی دیگر، دولت باید به وعده‌های خود در زمینه اطلاع‌رسانی به مردم پایبند باشد و هرگونه تصمیمی را پیش از اجرا با جامعه در میان بگذارد. تنها در این صورت است که می‌توان اعتماد عمومی را بازگرداند و از تبعات اجتماعی و اقتصادی این اقدامات جلوگیری کرد.
بحران خاموشی‌ها و افزایش تعرفه‌های برق، نمایانگر چالش‌های پیچیده‌ای است که نظام اقتصادی و مدیریتی کشور با آن مواجه است. این بحران نه‌تنها نیازمند سیاست‌های شفاف و هدفمند است، بلکه باید با نظارت جدی بر عملکرد وزارت نیرو و مقابله با بی‌تدبیری‌ها حل شود. اگرچه دولت تاکنون گام‌هایی در جهت بهبود زیرساخت‌های انرژی برداشته است، اما ادامه این مسیر تنها با همراهی مردم و اعتمادسازی ممکن خواهد بود.
خاموشی‌های گسترده در سال‌های اخیر علاوه بر افزایش نارضایتی عمومی، ضربه‌های شدیدی به بخش‌های تولیدی، خدماتی و حتی خانگی وارد کرده است. یکی از تأثیرات فوری خاموشی‌ها، کاهش تولید در واحدهای صنعتی است. در بسیاری از مناطق صنعتی کشور، واحدهای تولیدی مجبور به کاهش ساعت کاری یا توقف فعالیت شده‌اند که این مسئله منجر به کاهش اشتغال و درآمد برای کارگران شده است.
در عین حال، بخش خدمات نیز از خاموشی‌ها تأثیر می‌گیرد. از اختلال در خدمات بانکی تا کاهش عملکرد در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، خاموشی‌ها تأثیری فراتر از صنعت دارند. از منظر اجتماعی، این بحران‌ها به کاهش اعتماد عمومی به دولت و سیاستگذاری‌های اقتصادی منجر می‌شوند.

راهکارهای مؤثر برای حل بحران برق
برای حل بحران خاموشی‌ها، راهکارهایی وجود دارد که می‌توانند به افزایش کارآمدی سیستم کمک کنند:
- افزایش بهره‌وری انرژی: یکی از مؤثرترین راهکارها، بهبود بهره‌وری در مصرف برق است. این اقدام شامل بهینه‌سازی سیستم‌های توزیع برق، کاهش هدررفت انرژی در شبکه‌ها و استفاده از تکنولوژی‌های نوین می‌شود.
- تقویت شبکه انتقال برق: بسیاری از خاموشی‌ها ناشی از ضعف در زیرساخت‌های انتقال برق است. دولت می‌تواند با سرمایه‌گذاری در این بخش، از بروز خاموشی‌ها جلوگیری کند.
- تنوع‌بخشی به منابع تأمین انرژی: استفاده از منابع تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی، وابستگی به نیروگاه‌های حرارتی را کاهش می‌دهد و راه را برای کاهش نقش مافیاهای اقتصادی باز می‌کند.
- شفافیت در تصمیم‌گیری: دولت باید در تصمیم‌گیری‌های خود شفاف باشد و هرگونه افزایش تعرفه یا سیاست جدید را پیش از اجرا به اطلاع مردم برساند.
قالیباف: مسئله، سوزاندن مازوت نیست
محمدباقر قالیباف در جلسه نظارتی دیروز مجلس صحن علنی درباره وظایف وزارتخانه‌های نفت و نیرو در حوزه انرژی و برای حل ناترازی این بخش گفت: تأمین انرژی پایدار برای مصرف و ایجاد ارزش افزوده از وظایف این وزارتخانه‌هاست، اما با غفلت از انرژی به ‌عنوان فرصت بزرگ کشور شاهد ناترازی و زمین‌خوردن هم صنایع و هم دولت در تابستان امسال بودیم.
رئیس مجلس عنوان کرد: مسائل امروز ما بسیار پیچیده‌تر از سوزاندن یا نسوزاندن مازوت است. دوستان وزارت نفت و نیرو قول دادند با همکاری یکدیگر سوخت‌رسانی کنند تا قطعی برق نداشته باشیم؛ خب، سوخت هم برسد، آیا مشکل مردم حل می‌شود؟ همین مشکلات کوچک نشان‌دهنده عمق مشکلات بزرگ و ناترازی‌هاست.
رئیس نهاد قانونگذاری اظهار داشت: ما تا کی میان وزارتخانه‌های نفت و نیرو هماهنگی ایجاد کنیم که در این خصوص قوانین و دستورالعمل‌های زیادی وجود دارد؛ لذا این اشکال، نهادی است. البته الان موضوع ما نیست، اما بی‌شک مجلس، دولت و مرکز پژوهش‌های مجلس باید با کار کارشناسی بحث نهادی را به‌صورت اساسی برطرف کنیم و بپذیریم میان این دو وزارتخانه تعارض منافع وجود داشته و قدرت هماهنگی میان آنها آنقدر توسعه یافته که کنترل آن از دست مدیران ارشد و مسئولان عالی وزارتخانه‌ها نیز در رفته است. وزرا می‌گویند موضوع را حل کرده‌اند و درباره راهکارهای خود پیرامون مازوت می‌گویند؛ آقای علی‌آبادی در جلسه دیگری به من گفت در تولید برق در زمستان مشکل نداریم، اما نمی‌تواند این حرف را در تابستان بزند که طبیعی است پس باید مشکل نهادی حل شود.
قالیباف در ادامه با بیان اینکه دوستان قول دادند با استفاده از ظرفیت‌ها دیگر خاموشی در حوزه مصرف خانگی و صنایع نداشته باشیم، گفت: ما در سیاستگذاری اشتباه می‌کنیم و بیش از ۹۰درصد نیروگاه‌های کشور مصرف گاز دارند درحالی‌که در دنیا این میزان کمتر از ۲۵درصد است.
رئیس مجلس شورای اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: ۳۲درصد دنیا هنوز با زغال سنگ، برق تولید می‌کنند و ما بیش از ۱.۲میلیارد تن زغال قابل حرارتی در طبس داریم که روی زمین مانده و نیروگاه زغال سنگی ۱۶۰۰مگاواتی آنجا قریب به ۲۰سال است که تنها ۲۵درصد پیشرفت داشته است؛ ما حتی ۸درصد هم تولید برق از طریق زغال سنگ نداریم و ۹۲درصد گاز مصرف می‌کنیم. اینها سیاستگذاری بوده و مقصر آن مردم نیستند بلکه من و امثال بنده هستیم که باید پاسخگو باشیم و جواب دهیم؛ لذا این مشکلات نهادی و سیاستگذاری‌ها را باید حل کنید تا مردم نیز ما را همراهی کنند.