آنطور که رئیس پلیس امنیت اقتصادی اعلام کرده بیش از ۱۰ میلیون نفر به صورت آنلاین طلای آب‌شده خریده‌اند، بنابراین باید پرسید تضمین سرمایه‌ای که مردم در این پلتفرم‌ها گذاشته‌اند، کجاست؟

به گزارش صدای بانک از خبرگزاری مهر، سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا دیروز در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد که «با پیگیری ویژه پلیس و دستور مقامات قضائی، بیش از یک و نیم تن طلا را از شرکت‌ها گرفتیم و در اختیار بانک‌های عامل؛ کارگشا و ملت قرار دادیم و آمارها نشان می‌دهند که بیش از ۱۰ میلیون نفر از این پلتفرم‌ها طلای آب‌شده خریداری کرده‌اند؛ بنابراین تضمین سرمایه‌ای که مردم در این پلتفرم‌ها گذاشته‌اند کجاست؟»
سردار رحیمی به موضوعی اشاره دارد که طی چند روز گذشته در رسانه‌های مختلف کشور به آن پرداخته شده و آن خطر بروز جرایمی مانند خالی فروشی و کلاهبرداری است.(جزئیات بیشتر)
در همین رابطه باید توضیح داد که خالی فروشی، نوعی معامله است که در آن فروشنده بدون داشتن دارایی واقعی، متعهد به فروش آن می‌شود، معمولاً با این هدف که از کاهش قیمت سود ببرد. این اصطلاح در بازار معاملات طلا به معنای فروش دارایی‌ای است که فروشنده در حال حاضر مالک آن نیست.
از سویی دیگر بسیاری از این فروشندگان به‌طور مشخص اعلام نمی‌کنند که چه‌زمانی و چگونه طلای خریداری‌شده به‌صورت فیزیکی تحویل داده می‌شود، این موضوع به‌ویژه در مورد طلای آب‌شده، بسیار پررنگ است که می‌تواند در نهایت تبدیل به یک کلاهبرداری اینترنتی شود.
بر همین اساس نیز با توجه به ماهیت فروش آنلاین، احتمال وقوع چنین جرمی دور از انتظار نیست.
محمد کشتی آرای، عضو کمیسیون تخصصی طلا، جواهر و نقره اتاق اصناف ایران نیز در این رابطه گفته است که «هر کدام از تبلیغات فروش آنلاین طلا که در اتوبان‌ها دیده می‌شود، میلیاردها تومان هزینه دارد و سوال مهمی که مطرح می‌شود این است که اجاره سنگین این بیلبوردهای تبلیغاتی از کجا تأمین می‌شود که به طور حتم از جیب مردم هزینه می‌شود.»
به گفته او «هیچ تضمینی در خصوص فعالیت این سایت‌ها و پلتفرم‌ها وجود ندارد. زیرا طبق قانون به هر میزانی که طلا می‌فروشند باید پشتوانه فیزیکی آن در بانک مرکزی یا یکی از بانک‌های کشور ذخیره شده باشد و چون در حال حاضر چنین پشتوانه‌ای وجود ندارد، باید به فعالیت این سایت‌ها و پلتفرم‌ها شک کرد.»
علاوه بر خالی فروشی احتمال فروش طلا با عیار پایین و تقلبی نیز دور از انتظار نیست چراکه در صورت عدم نظارت بر این کسب و کارها، بسیاری از این پلت‌فرم‌ها ممکن است بنا به ماهیتی که دارند طلایی تحویل مشتری دهند که عیاری پایین‌تر از عیار مورد ادعای فروشنده داشته باشد؛ در واقع در این جرم طلاهای خریداری‌شده دارای عیار پایین‌تر از آنچه ادعا شده، است.
بنابراین با توجه به اینکه در خرید آنلاین طلا، امکان بررسی فیزیکی و اطمینان از اصالت آن وجود ندارد، خریداران باید صرفاً به ادعاهای فروشنده اعتماد کنند این امر همانطور که ذکر شد، ریسک بالایی به‌همراه دارد.
کیومرث امیریان، رئیس کمیسیون تخصصی طلا و جواهر اتاق اصناف ایران، در این رابطه گفته است که در سال ۱۳۹۹، حدود ۲۸۶ کسب‌وکار مجوز فروش آنلاین طلا دریافت کرده‌اند. این در حالی است که او تخمین می‌زند که ۱.۵ تن طلا، حدود ۸۰ درصد از مجموع طلای فروخته‌شده توسط پلتفرم‌ها، در بانک‌ها سپرده‌گذاری شده است.
این آمار نشان می‌دهد که بخشی از طلای خریداری‌شده در اختیار پلتفرم‌ها قرار دارد و مردم هنوز نسبت به شرایط ذخیره‌سازی و مدیریت آن نگرانی‌هایی دارند. امیریان همچنین به لزوم صدور فاکتور برای هر طلای فروخته‌شده تأکید کرده است و معتقد است که در غیر این صورت، پلتفرم‌ها مرتکب تخلف صنفی خواهند شد.

صدور ۱۹۰ مجوز فروش طلای آنلاین در ۱۴۰۳
گفتنی است طبق آمار ارائه شده از مرکز ملی بهبود محیط کسب و کار، از زمان راه‌اندازی درگاه ملی مجوزها، مجموعاً ۱۳۳۷ درخواست برای دریافت مجوز فعالیت در پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا به ثبت رسیده که از این تعداد، تنها ۲۶۱ مجوز صادر شده است. نکته قابل توجه این است که از ۱۹۰ مجوز صادرشده در سال ۱۴۰۳، بسیاری از این مجوزها، حتی بدون رعایت الزامات امنیتی و ضوابط دقیق، به پلتفرم‌ها اعطا شده است.
آنطور که محمدرضا حاجی جعفری، معاونت بهبود محیط کسب‌وکار، اعلام کرده برخی از درخواست‌های مجوز به طور غیرقانونی و بدون رعایت الزامات امنیتی صادر شده‌اند و تنها با ارائه قراردادهای رسمی و دریافت این ماد، پلتفرم‌ها می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند. در این بین، از آنجا که فرآیند نظارتی همچنان با مشکلاتی همراه است، این اقدام، به نظر می‌رسد تنها گامی ابتدایی در تنظیم بازار آنلاین طلا باشد.

بلاتکلیفی اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی
از سویی دیگر نیز با توجه به اینکه طی سه سال گذشته اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی با بلاتکلیفی روبه‌رو بوده نتوانسته نظارت خاصی بر فروشندگان آنلاین طلا داشته باشد؛ بنابراین چالش اصلی فروش آنلاین طلا در کنار تمام ریسک‌های اعلام شده، نبود نظارت کافی بر فعالیت آنهاست.
بر این اساس، فروش آنلاین طلا در کنار تمام مزایایی مانند ذخیره‌سازی امن و سهولت مبادله، اما همانطور که ذکر شد ریسک‌هایی را نیز به دنبال دارد که این ریسک‌ها با توجه به داشتن تجاربی مانند سکه ثامن و کوروش کمپانی، تشدید هم می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود خریداران طلا ضمن اجتناب از سپرده گذاری در پلتفرم‌های غیرمجاز، به وعده‌های جذاب اعتماد نکنند و در صورت تمایل به سرمایه‌گذاری در طلا، از روش‌های مطمئن و قانونی استفاده کنند.