به گزارش "صدای بانک" ،  خروج آمریکا از برجام حمایت مکرر اروپایی‌ها از برجام را به دنبال داشت و تمام توان خود را به کار گرفتند تا تا آثار تحریم های آمریکا بر ایران را به حداقل ممکن برسانند. برهمین اساس پس از گذشت چندماه و وعده‌های مختلف و نشدنی، بهمن ماه ۹۷ کانال مالی با نام اینستکس در فرانسه ثبت و مدیریت آن را "پر شیفر" آلمانی با سابقه طولانی مدیریت در کامرز بانک بر عهده گرفت.

ساز و کاری که مبادلات آن با یورو انجام می‌شود و قرار نیست ایران پولی دریافت کند، بلکه نفت را به کشور‌های اروپایی می‌دهد و در مقابل از آن‌ها اقلام مورد نیاز خود را دریافت می‌کند از سوی دیگر گفته می‌شود اینستکس دو شعبه در ایران و اروپا خواهد داشت و قرار است به عنوان یک نهاد واسط برای تسویه حساب شرکت‌های بدهکار و بستانکار در دو طرف عمل کند.

البته طرح این موضوع در داخل و خارج از کشور واکنش های متفاوتی در پی داشت. شاید بتوان ثبت کانال مالی اینستکس را جزء معدود دفعاتی دانست که اتحادیه اروپا خلاف خواست آمریکا عمل کرده، بنابراین واکنش‌های متفاوتی را در سطح جهان به دنبال داشته است.

درباره اقلامی که قرار است در فاز اول اینستکس مبادله شوند، می توان به انواع محصولات کشاورزی مانند سویا و ذرت، انواع محصولات غذایی، میوه و سبزیجات، سموم کشاورزی، کود و بذر‌های گیاهی، غذای دام شامل کنجاله و علوفه،  شیرخشک و مواد اولیه، مواد اولیه دارویی،  انواع دارو‌های عمومی و دارو‌های بیماری‌های خاص، انواع تجهیزات پزشکی و بیمارستانی، دستگاه‌ها و وسایل پیشرفته جراحی و اتاق عمل، تجهیزات پیشرفته پزشکی مانند دستگاه‌های رادیو تراپی و پرتو درمانی جهت مقابله با سرطان،  انواع واکسن‌های انسانی و دامی و.... عنوان کرد که بخشی از این کالاها را کشورمان به خودکفایی رسیده و بخشی دگیر از جمله کالاهای ضروری است.

این در حالی است که علی اصغر نوری، مدیرعامل شرکت ساز و کار مالی ایران و اروپا از تعیین یک بانک اروپایی برای تسویه مبادلات مالی اینستکس خبر داد و گفت: دومین بانک هم برای این موضوع در شرف انتخاب است.

وی بیان کرد: با توجه به تحریم فروش نفت ایران از آمریکا، امکان تامین منابع مالی صندوق اینستکس از محل فروش نفت تقریباً غیرممکن است، به دنبال آن هستیم تا از منابع ارزی دیگری از جمله درآمد‌های ناشی از صادرات غیرنفتی، به این صندوق تزریق شوند که هر دو طرف در حال بررسی راهکار‌های آن هستند.

مدیرعامل شرکت ساز و کار مالی ایران و اروپا افزود: راهکار دیگری که راو میز مذاکرات با مقامات اروپایی اینستکس قرار داده‌ایم، تامین منابع مالی اینستکس از محل فروش نفت به کشور‌های غیراروپایی از جمله چند کشور آسیایی است؛ در شرایطی که فروش نفت ایران به خریداران اروپایی متوقف شده، با ایجاد ساز و کار‌هایی درآمد ناشی از فروش نفت به کشور‌های دیگر، ارز لازم به این صندوق تزریق و زمینه اجرایی شدن سریع‌تر این ساز و کار مالی را فراهم می‌شود.

وی با اشاره به سفر هفته گذشته میشائیل بوک، مدیرعامل اینستکس، به تهران افزود: مقامات اروپایی با جدیت، پیگیر راه‌اندازی سریع‌تر اینستکس هستند؛ بوک هم در این سفر از نشانه‌های مثبتی خبر داد؛  به زودی خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری فرانسه به ساز و کار مالی ایران و اروپا تزریق خواهد شد با این حال به گفته او، باید تنش‌های سیاسی میان ایران و آمریکا را هم مدنظر داشت.

مدیرعامل شرکت متناظر اینستکس در ایران با اعلام اینکه هزینه تبادلات مالی و پولی تجار و بازرگانان دو طرف از طریق اینستکس، به مراتب کمتر است، افزود: در حال حاضر بسیاری از صادرکنندگان اروپایی که با ایران مراودات تجاری دارند، به مقامات اینستکس و نیز دولتمردان فرانسه فشار می‌آورند که این ساز و کار مالی هرچه سریع‌تر راه‌اندازی و عملیاتی شود، بنابراین شرکت‌های ایرانی نیز باید در این زمینه همراه شرکت‌های اروپایی شوند.

همچنین به گفته نوری، در حال حاضر هفت بانک ایرانی جزو سهامداران شرکت متناظر اینستکس در ایران هستند.

او در عین حال، این پیشنهاد را مطرح کرد که این دفتر با همکاری اتاق بازرگانی تهران نسبت به شناسایی صادرکنندگان غیرنفتی ایران که در تعامل با اروپا هستند اقدام کند تا زمینه تامین منابع مالی اینستکس از طریق درآمد‌های ارزی از این محل، فراهم شود.

به گزارش خبرنگار صدای بانک، براساس بررسی‌های به‌عمل آمده، بخش عمده صادرات ایران به اروپا طی سال‌های اخیر به نفت، محصولات خام معدنی و فرآورده‌های نفتی اختصاص داشته، از همین رو با قرار گرفتن این اقلام به همراه بسیاری از کالاهای دیگر در فهرست تحریم‌های یک‌جانبه ایالات متحده علیه ایران، عملا با صادرات سایر کالاها همچون خشکبار، فرش، زعفران و ... درآمد کافی برای تزریق منابع به صندوق و در ازای آن حتی واردات کالاهای بشردوستانه مشتمل بر مواد غذایی، محصولات کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی وجود نخواهد داشت.
 

*نیلوفر احدیان