ارمنستان به‌عنوان یکی‌از ۱۵ همسایه‌ی هم‌مرز با جمهوری اسلامی ایران، دارای نیازمندی‌های فنی در حوزه‌های ترانزیتی، کشاورزی و دامپروری، معدنی و ترابری است که متخصصان ایرانی می‌توانند طی تعامل با تجار و مسئولان دولت ارمنستان، نسبت به تامین این موارد اقدام کنند. البته به گفته مسئولان کشورمان، ۹۱ درصد صدور خدمات مهندسی طی سال‌های اخیر در سطح منطقه به ارمنستان اختصاص دارد اما برای رسیدن به درآمد ۲.۵ میلیارد دلاری، فاصله چشمگیری داریم که لزوم به‌کارگیری دیپلماسی اقتصادی مسئولان بازرگانی و امور خارجه کشورمان را می‌طلبد.
تاریخ انتشارسه شنبه ۶ شهريور ۱۴۰۳ - ۰۸:۴۷
کد مطلب : 28172
پروژه‌های موفق مهندسی ایران در منطقه
ظرفیت ۲.۵ میلیارد دلاری صادرات خدمات فنی به ارمنستان
۰
نقاط قوت و ضعف صنایع ارمنستان
تولید و به‌کارگیری ماشین‌آلات، ابزارهای الکتریکی و صنایع شیمیایی و معدنی جایگاه برجسته‌ای در صنایع سنگین ارمنستان دارند و صنایع سبک و مواد غذایی طی سال‌های اخیر پیشرفت چشمگیری کرده‌اند. از لحاظ جغرافیایی ایروان، گیومری و وانادزور شهرهای ماشین‌سازی هستند و مراکز صنایع شیمیایی ایروان، وانادزور و آلاوردی هستند. اقدامات معدنی در آلاوردی واقع در ارتفاعات شمالی و در کاپان و کاجران در امتداد کوه‌های جنوبی زنگزور(سیونیق) شامل استخراج و پالایش مس، مولیبدن و سایر سنگ معدن، ذوب مس و استخراج فلزات گران‌بها و کمیاب است. در زمینه صنایع غذایی نیز محصولات کشاورزی نیاز داخلی را تامین می‌کند ولی برای بهره‌وری حداکثری به فناوری‌های نوین نیازمند است.
ارمنستان در حوزه تکنولوژی اطلاعات و نرم‌افزارها برتری دارد. شرکت‌های فعال در این حوزه در ارمنستان توانسته‌اند با تأمین نیروی متخصص و پشتیبانی دولت، محصولات و خدمات باکیفیتی را تولید کنند. یکی از مزایای ارمنستان در این زمینه، نزدیکی به مراکز فناوری در جهان مانند وادز و سان‌فرانسیسکو است. این کشور در صنعت خدمات مالی و بانکداری برتری دارد. شرکت‌های مالی و بانکی ارمنستان در زمینه‌های مختلف از جمله بانکداری تجاری، بیمه و سرمایه‌گذاری فعالیت می‌کنند. این صنعت در ارمنستان تحت نظارت سازمان نظارتی مالی کشور قرار دارد و قوانین و مقررات دقیقی برای حفظ شفافیت و امنیت اطلاعات مالی وجود دارد. در صنعت خودروسازی، ارمنستان نسبت به کشورهای همسایه مانند گرجستان و جمهوری آذربایجان برتری دارد. شرکت‌های خودروسازی داخلی و خارجی در ارمنستان فعالیت می‌کنند و تولید کامیون، اتوبوس و قطعات خودرو را در این کشور انجام می‌دهند.
تولید لباس و پوشاک نیز در ارمنستان انجام می‌شود و شرکت‌های محلی و برندهای معروف بین‌المللی در این حوزه فعالیت دارند. تولید محصولات غذایی نیز در ارمنستان رونق دارد که شامل تولیدات کشمش، شیرینی و محصولات لبنی می‌شود. صنعت سبک این کشور در تولید پارچه‌های پشمی، ابریشمی و پنبه‌ای تخصص دارد. اجناس و لباس‌های بافتنی، فرش و کفش ایروان مرکز صنعتی اصلی است و تقریباً سه‌پنجم کل تولید صنعتی ارمنستان را به خود اختصاص داده است. دیگر مراکز صنعتی در حال‌توسعه در شمال ارمنستان تحت عنوان گیومری «Gyumri» و وانادزور «Vanadzor» در حال حاضر مراکز اصلی صنعتی هستند.
در مرحله اولیه صنعتی‌شدن، ایجاد یک منبع تولید برق قدرتمند با استفاده از پتانسیل هیدرولیکی جریانات کوهستانی از اهمیت تعیین‌کننده‌ای برخوردار بود. تولید برق با ایجاد کارهای آبیاری و سیستم‌های آبرسانی برای صنایع و شهرها ترکیب شد، سری نیروگاه‌های برق‌آبی سوان - هرازدان یک پروژه اولویت اول بود که نه‌تنها از آب‌های هرازدان بلکه از دریاچه سوان نیز استفاده می‌کرد. این پروژه‌ی برق‌رسانی به توسعه کشاورزی و ایجاد صنایع متعدد کمک کرده است. در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی تأکید بر نیروگاه‌های برق حرارتی سوزاندن سوخت‌های فسیلی و انرژی هسته‌ای بود. تنها نیروگاه هسته‌ای ارمنستان در نزدیکی ایروان به دلیل زلزله سال ۱۹۸۸ تعطیل شد، اما پس از بستن خط لوله گاز جمهوری آذربایجان به ارمنستان که باعث کمبود شدید انرژی شد، ارمنستان این نیروگاه را در سال ۱۹۹۵ بازگشایی کرد.
صدور خدمات مهندسی در زمینه ترانزیتی
«مهرداد بذرپاش» وزیر راه و شهرسازی دولت سیزدهم آبان سال گذشته(۱۴۰۲) به‌منظور گسترش روابط اقتصادی و تجاری جمهوری اسلامی ایران، به کشور ارمنستان سفر کرد و با یادآوری این‌که ایران و ارمنستان دارای مرز مشترک با یکدیگر هستند، اظهار کرد: «با کشور ارمنستان مرز مشترک داریم و از گذشته تجارت بین دو کشور برقرار بوده است، بنابراین در تلاش هستیم تا سطح تجارت بین دو کشور ایران و ارمنستان را به سطح قابل‌قبولی برگردانیم.»
عضو کابینه دولت سیزدهم، محور اصلی هدف سفر خود به ارمنستان را، صدور خدمات فنی و مهندسی به کشور ارمنستان برشمرد و تصریح کرد: «بازار خوبی در کشور ارمنستان برای شرکت‌های ایرانی در موضوع صدور خدمات فنی و مهندسی وجود دارد، همچنین توسعه روابط اقتصادی و حذف مقررات دست‌وپاگیر در توسعه تجارت دو کشور موثر است، علاوه‌بر آن، توسعه ترانزیت از دیگر اهدافی است که در این سفر دنبال می‌کنیم، زیرا توسعه ترانزیتی یکی از زیربناهای اصلی توسعه روابط اقتصادی است.»
احداث کریدور شمال - جنوب ایرانی در ارمنستان
«هرویک یاری‌جانیان» رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ارمنستان، تیرماه سال‌جاری(۱۴۰۳) درباره همکاری دو کشور در زمینه خدمات مهندسی، گفت: « صادرات خدمات فنی و مهندسی یکی از عمده‌ترین فعالیت‌های تجاری امروز ایران در بازار ارمنستان است، تا جایی‌که یکی از شرکت‌های ایرانی اکنون مهمترین پل‌ها را در ارمنستان احداث می‌کند، این شرکت در احداث مسیر ارمنستان به گرجستان نیز نقش موثری داشته و همچنین در پیشبرد کریدور شمال به جنوب موثر مواقع شده است.»
لازم به ذکر است، در هجدهمین کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و ارمنستان در اسفند سال قبل(۱۴۰۲) مقرر شد، احداث پل جدید اتومبیل‌رو در پایانه مرزی نوردوز - آگاراک تا یک‌ماه از تاریخ امضای تفاهم‌نامه، در دستور کار وزارتخانه‌های ذی‌ربط دو کشور قرار گیرد.
توسعه کریدورهای حمل‌ونقل بین دو کشور به‌ویژه کریدور شمال - جنوب ایران - ارمنستان، احداث تونل‌ها و سازه‌های فنی خاص و صدور خدمات فنی و مهندسی از مهمترین مباحث مطرح‌شده در این نشست بود. در همین راستا احداث پل جدید اتومبیل‌رو در پایانه مرزی نوردوز - آگاراک مورد بررسی قرار گرفت و مقرر شد تا حداکثر ظرف مدت یک‌ماه از تاریخ امضای یادداشت تفاهم‌نامه اجلاس هجدهم، کارگروه مشترک فنی، اقتصادی و اجرایی به‌صورت رسمی تشکیل شود و مطالعات امکان‌سنجی و طرح توجیهی آن تهیه شود تا در دستور کار وزارتخانه‌های ذی‌ربط دو کشور قرار گیرد.
همچنین کریدور شمال - جنوب در کشور ارمنستان در حال ساخت است و ایران نیز در حال طراحی این کریدور برای توسعه ترانزیت کالا و مسافر از خلیج‌فارس به گرجستان و دریای سیاه است. جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر با احداث یک مسیر جاده‌ای از سمت تبریز به مرز نوردوز، شرایط تکمیل این کریدور ارتباطی با کشور ارمنستان را فراهم کرده است که در صورت تکمیل آن، علاوه‌بر کاهش مسیر، قابلیت رقابت با کریدورهای موازی را داراست.
ظرفیت ۲.۵ میلیارد دلاری صادرات خدمات فنی ایران به ارمنستان
در نخستین رویداد تجاری بین‌المللی اتاق بازرگانی تهران در سال ۱۴۰۳، عضویت ارمنستان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و استفاده از مزیت تجارت آزاد، همجواری و روابط حسنه سیاسی و همچنین دسترسی به تعرفه‌های تشویقی اتحادیه اروپا و آمریکا برای صادرات کالا، به‌عنوان ویژگی‌های منحصر به‌فرد ارمنستان مطرح شد.
«بهمن عشقی» دبیرکل اتاق بازرگانی تهران در این رویداد، رکن سوم اهمیت توسعه ارتباطات با این کشور را به صادرات خدمات فنی و مهندسی معطوف دانست و اظهار کرد: «طی سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ بیش‌از ۹۱ درصد از صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران مربوط به ارمنستان بوده است. در همین‌راستا پروژه‌هایی در زمینه برق، نفت، گاز و پتروشیمی و آب‌وفاضلاب در این کشور به اجرا گذاشته شده و این در حالی است که بر اساس آمارهای مرکز تجارت بین‌المللی، ظرفیت حداقل حدود ۲.۵ میلیارد دلاری برای صادرات خدمات تجاری به ارمنستان وجود دارد.»
وی راهکارهای عملی جهت افزایش صادرات به ارمنستان را مورد اشاره قرار داد و افزود: «تشکیل شرکت‌های سرمایه‌گذاری مشترک جهت اجرای پروژه‌های خدمات فنی و مهندسی، حمایت از راه‌اندازی مرکز تجاری و هاب توزیع کالاهای ایران در ارمنستان، ورود برندهای موفق فروشگاه‌های زنجیره‌ای ایران به شبکه توزیع ارمنستان به‌منظور توزیع مستقیم کالاها و محصولات ایرانی در بازار این کشور، پیش‌بینی تخصیص یارانه برای برگزاری نمایشگاه‌ها و اعزام هیأت‌های تجاری، برگزاری نمایشگاه‌های اختصاصی و تخصصی در دو کشور و ایجاد شرکت‌های مشترک و استفاده از ظرفیت‌های مناطق آزاد به‌ویژه منطقه آزاد ارس، بخشی از این راهکارهاست.»
دبیرکل اتاق تهران در ادامه به تبیین اهمیت ارتباط با ارمنستان از بعد اقتصادی و فرصت‌های تجارت دوجانبه ایران و ارمنستان پرداخت و گفت: «ایران در میان مقاصد صادراتی ارمنستان، در جایگاه نهم قرار گرفته و در میان مبادی وارداتی این کشور جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است. افزون‌بر این، اختلاف تراز تجاری دو کشور نیز نگران‌کننده است، اما با وجود این موارد دسترسی به بازار مصرف حدود ۹ میلیارد دلاری ارمنستان، محصور بودن در خشکی و نیاز به توسعه روابط با کشورهای منطقه، سهم نسبتاً بالای ایران در واردات ارمنستان، بهره‌برداری از مناطق آزاد تجاری برای تولید و سرمایه‌گذاری مشترک، می‌تواند اهمیت توسعه مراودات با این کشور را نشان می‌دهد.»
عشقی در ادامه، استفاده از ظرفیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ارمنستان در تعامل با سایر کشورها را، مهمترین رکن این بخش دانست و گفت: «منافع اقتصادی حاصل از عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای کشور ارمنستان در مقایسه با سایر کشورهای عضو اتحادیه، قابل‌توجه بوده و سهم تجارت این کشور با اوراسیا طی سال‌های پس‌از شکل‌گیری این اتحادیه، معادل ۷ واحد درصد رشد داشته است.»
صادرات ۶ میلیون دلاری تکنولوژی کشاورزی مدرن ایران به ارمنستان
«صفدر نیازی شهرکی» معاون آب‌وخاک وزارت جهاد کشاورزی دولت سیزدهم، اردیبهشت‌ماه سال‌جاری(۱۴۰۳) در نخستین گردهمایی رابطین خبری مدیریت آب‌وخاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی در سراسر کشور، اظهار کرد: « خدمات فنی و مهندسی و الکترومکانیک‌ها را به ۱۹ کشور صادر می‌کنیم که شامل عراق، ارمنستان و ازبکستان می‌شود.»
بر همین اساس، در جریان سفر سال گذشته(۱۴۰۲) هیات تجاری و فناوری ارمنستان به ایران، آن‌ها از توانمندی‌ها و امکانات تولیدی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در حوزه کشاورزی بازدید کرده و مذاکرات فشرده‌ای را با طرف‌های تجاری ایران انجام داده‌اند. این مذاکرات در نهایت منجر به امضای تفاهم‌نامه‌های همکاری میان ۸ شرکت دانش‌بنیان ایرانی با تجار ارمنستانی به ارزش ۶ میلیون دلار شد.
در همین راستا، مقرر شد این ۸ شرکت با محصولات خود از جمله «نهال میوه»، «کمباین و سایر ماشین‌آلات کشاورزی»، «تجهیز گلخانه با سامانه هوشمند برخط پایش و مدیریت آب و خاک»، «بذر مینی تیوبر سیب‌زمینی»، «کودهای کشاورزی»، «بذر صیفی‌جات و چغندرقند» و «سموم کشاورزی» وارد همکاری با تجار ارمنستانی برای حضور در بازار این کشور شوند.
همچنین تفاهم‌نامه سه‌جانبه میان اتحادیه کشاورزی ارمنستان، شرکت مرکز جهانی نوآوری ارمنستان و صندوق حمایت از توسعه پژوهش و فناوری در بخش کشاورزی، برقرار شد که بر اساس آن، این صندوق به شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه کشاورزی برای حضور در بازار ارمنستان خدمات مالی ارائه می‌کند.
علاوه‌بر ارائه خدمات فوق، می‌توان با کشت فراسرزمینی در این کشور، به پیاده‌سازی این فناوری‌ها پرداخت. در همین راستا، «اکبر فتحی» رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان‌شرقی در این رابطه گفته است: «مقدمات عقد قرارداد کشت فراسرزمینی در ۲۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی ارمنستان طی شده و تفاهم‌نامه این موضوع به قرارداد تبدیل خواهد شد.»
تعامل دوجانبه در دامپزشکی از تولید واکسن تا صادرات کندو
«مجتبی نوروزی» معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان دامپزشکی کشور بهمن سال قبل(۱۴۰۲) در دیدار با «آرسن آواکیان» سفیر ارمنستان در تهران، بر همکاری‌های دوجانبه تاکید و در خصوص سیستم GIS و سیستم کنترل بیماری‌ها و ردیابی دام، توضیحاتی ارائه کرد. در این نشست مقرر شد تا همکاری‌های دوجانبه در خصوص واردات دام کشتاری جهت تأمین گوشت کشور، جلوگیری از ورود بیماری‌های دامی فرامرزی و صادرات شیر و فرآورده‌های لبنی، تسهیلاتی از طریق مراجع ذی‌صلاح دو کشور پیگیری شود.
سفیر ارمنستان از همکاری مشترک ایران و ارمنستان برای شروع پروژه‌های مشترک تولید واکسن‌های دامی و انتقال تجارب ایران خبر داد و گفت: «با توجه به وجود ظرفیت‌های فراوان، همکاری بین دامپزشکی دو کشور نقطه‌ی قوتی است که مسؤولان ارمنستان به آن آگاه هستند.»
همچنین «حسین ایزانلو» رییس شبکه دامپزشکی شهرستان شیروان در استان خراسان‌شمالی از صادرات زنبور عسل به ارمنستان خبر داد و گفت: «خراسان‌شمالی ظرفیت‌های مناسب برای پرورش زنبور عسل و صادارات آن دارد. این زنبورها از نژاد کارنیکا و اصلاح‌شده است. در همین راستا صدور مجوز بهداشتی صادرات زنبور عسل از شیروان پیگیری شد و ۲۰ کندوی زنبور عسل و ۱۰۰ کندوچه (حاوی ملکه) از روستای ترانلو شیروان به ارمنستان صادر شد. ۱۵۰ زنبوردار در این شهرستان فعال هستند که بیش‌از ۲۰ هزار کلنی شامل کندوی زنبور و کندوچه در اختیار دارند.»
با توجه به مطالب فوق، کشور ارمنستان دارای ظرفیت‌های خام در حوزه صنایع معدنی، کشاورزی و دامپروری است و برای بهره‌برداری حداکثری به فناوری متخصصان ایرانی نیازمند است. از طرفی، این کشور در مسیر کریدوری شمال - جنوب قرار دارد که در همین راستا پروژه‌های مشترک ترانزیتی برقرار شده و یکی‌از مهمترین پل‌های این کشور به دست مهندسان ایرانی ساخته شده است. با این‌حال به گفته‌ی مسئولان، احیای ظرفیت ۲.۵ میلیارد دلاری صدور خدمات مهندسی ایران با تعامل حداکثری شرکت‌های فنی ایرانی و تجار بین‌المللی ارمنستانی مقدور است.
آخرین عناوین
