نیاز دو سویه اتحادیه اروپا و روسیه در مسأله تأمین انرژی

از آنجایی که روسیه و اتحادیه اروپا در مقابل دولت چین و ایالات متحده آمریکا باید موقعیت و منافع خود را حفظ کنند به هیچ وجه نمی خواهند ارتباطات اقتصادی خود را از دست بدهند.
روسیه قابل اطمینان ترین منبع برای تأمین انرژی در اروپاست و از دیگر سو روس ها نیز برای تداوم صدور انرژی، به سرمایه گذاری های بزرگ در میادین خود نیاز دارند که اتحادیه اروپا بهترین گزینه برای رسیدن به این هدف می باشد.
برای همین هم با وجود تنش های زیادی که بین این دولت ها وجود دارد همچنان روابط اقتصادی آنان پایدار و منسجم است و در آینده نیز این روابط به طور مستمر و پویا همچنان ادامه خواهد داشت.
با اینکه به نظر می آید روسیه و اتحادیه اروپا برای همکاری های خود برنامه ریزی خاصی ندارند ولی حقیقت امر این است که می توانیم از دو دیدگاه (وابستگی متقابل) و (مشارکت راهبردی)، از هم اکنون روابط آینده این دو کشور را حدس بزنیم.
بر این اساس با وجود نگرش ها و برداشت های گوناگون در مورد روابط روسیه و اتحادیه اروپا باید بدانیم که نیاز بیش از پیش اروپا به انرژی، وابستگی هر چه بیشتر این دولت به روسیه را رقم زده است.
در حقیقت خطوط انتقال دهنده انرژی روسیه به اروپا، شاهرگ های حیاتی برای هر دو طرف به حساب می آیند. هم برای اقتصاد رو به رشد روسیه لازم هستند و هم نیازهای مربوط به انرژی در اروپا را تأمین می کنند و بنابر این از همین حالا می توان پیش بینی کرد که در آینده نزدیک به شدت بر قدرت اقتصادی و سیاسی روسیه در اروپا اضافه می شود.
مخصوصاً که در آینده نه چندان دور، شاهد مشکلات بسیار بزرگی در تأمین انرژی اتحادیه اروپا خواهیم بود. طوری که تا 10 سال آینده تمامی ذخایر نفت و گاز اروپا به اتمام می رسد و کشورهای اروپایی کاملاً مجبور به وارد کردن منابع انرژی خواهند شد و برای همین است که روسیه مهم ترین و حیاتی ترین منبع تأمین انرژی اتحادیه اروپا اعلام شده است.
برای همین هم اروپا به این نتیجه رسیده که اگر با دولت روسیه همکاری های لازم را نداشته باشد بازارهای انرژی در روسیه را از دست می دهد و شانس انتقال گاز روسیه به اروپا نیز کم می شود و بدین ترتیب از لحاظ سیاسی و اقتصادی ضربه مهلکی به کشورهای اروپایی وارد خواهد آمد.
اروپائیان فهمیده اند که مشارکت راهبردی با دولت روسیه فقط زمانی امکان دارد که اتحادیه اروپا خط مشی خود را نسبت به روس ها تغییر بدهد و منافع هر دو طرف را بطور یکسان در نظر داشته باشد.
در این بین یاد آور می شویم، نباید به مسأله انرژی در روابط روسیه و اتحادیه اروپا بسیار ساده و بی اهمیت نگاه کنیم. چون با آنکه در ظاهر امر به نظر می رسد اتحادیه اروپا به انرژی روسیه شدیداً نیازمند است و مسکو کوچکترین وابستگی به بروکسل ندارد، اما در هر حال توجه داشته باشید که روسیه نیز در صدور گاز به اتحادیه اروپا با مشکلات عدیده ای روبرو است و به کمک و یاری های اروپائیان محتاج خواهد شد.
دلیل اصلی این پیش بینی را بایستی در روابط سرد روسیه و آمریکا پیدا کنیم. همچنین به یاد داشته باشیم که در سال های قبل، اعضای اتحادیه اروپا بیشترین سرمایه گذاری های خارجی خود را در روسیه انجام دادند.
پس نتیجه می گیریم که روابط اقتصادی روسیه و اروپا در حوزه انرژی، به دلایل زیر همچنان ادامه خواهد یافت:
- با وجود تلاش ها انجام شده از سوی اروپا برای جانشین کردن انرژی های فسیلی با سایر انرژی ها، نیاز اروپا به انرژی فسیلی، مخصوصا گاز طبیعی رو، همچنان بیشتر می شود. در این بین روسیه یک شریک اقتصادی بزرگ و یکی از اصلی ترین کشورها برای عرضه انرژی به اتحادیه اروپا محسوب می گردد. پس اروپا در آینده همچنان به روسیه وابستگی تمام و کمال خواهد داشت و همواره خواهد کوشید تا با توسعه همکاری های خود با روسیه در زمینه انرژی، با آن کشور روابط دوستانه برقرار کند.
- روسیه مطمئن ترین منبع با ثبات تأمین انرژی اروپاست. چرا که از طرفی تأمین کنندگان سنتی انرژی اروپا در شمال آفریقا توانایی افزایش صادرات انرژی را ندارند و از دیگر سو واردات انرژی از کشورهای خاورمیانه به خاطر بی ثباتی موجود در منطقه غیرممکن شده است. در این میان اتحادیه اروپا بحث صدور گاز ایران را هم به خاطر همراهی با آمریکا در قضیه تحریم ها از دست داده است و خود را از نعمت دوستی با دومین غول گازی در جهان محروم کرده است.
- روسیه از بزرگترین همسایگان اتحادیه اروپا و بزرگترین و مهم ترین قدرت در قاره اروپا است و برای همین هم روندهای حاکم بر تصمیمات اتحادیه اروپا نشان دهنده اینست که با وجود بی اعتمادی که نسبت به روسیه وجود دارد اما اروپائیان همچنان خواهان گسترش همکاری های مختلف با دولت روسیه می باشند.
روندهای موجود در سیاست خارجی روسیه حاکی از آنست که این کشور همواره نزدیکی و همکارهای گسترده با اتحادیه اروپا را مد نظر داشته و بخاطر اشتراک در مذهب، زبان و فرهنگ با اروپا می کوشد ایفای نقش خود به عنوان یک شریک استراتژیک را تحکیم ببخشد.