دورنمای اقتصاد آسیا پس از کرونا

به گزارش "صدای بانک" ، در بحبوحه تنش های تجاری، وقفه های ناشی از شیوع جهانی کووید-۱۹ و رکود جهانی، زنجیره های ارزش جهانی (GVCs) به طور بی سابقه ای در معرض آزمایش قرار گرفته اند و این مساله اقتصادهای آسیا را هم با سوالات دشواری رو به رو کرده است.
نتایج پژوهش دو نفر از اقتصاددان های ارشد "دفتر تحقیقات اقتصاد کلان" "آسه آن +۳" در سنگاپور که در تارنمای مجمع شرق آسیا منتشر شده حاکی از آن است که سه عامل کلیدی مشخص کننده تغییر شکل زنجیره های ارزش جهانی در آسیا در سال های آینده خواهند بود. اول، همزمان با تشدید رقابت چین و آمریکا، فعالیت های تولیدی به خارج از کشور چین منتقل خواهند شد. تعرفه ها و سایر تحریم های اقتصادی اعمال شده از سوی آمریکا موجب می شود که شرکت های بسیاری از جمله شرکت های چینی کار تولیدی خود را از چین به سایر کشورهای آسیایی بخصوص کشورهای عضو "آسه آن" منتقل کنند.
در طول یک دهه گذشته بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه جنوب شرق آسیا(آسه آن) ظرفیت فناورانه و سرمایه انسانی خود را به روز رسانی کرده اند بخصوص که این منطقه راهبرد رشد صادرات مبتنی بر تولیدات را دنبال کرده است. این مساله موجب شده که این کشورها در موقعیت خوبی برای ارتقا در زنجیره ارزش تولید با پیش بینی چهارمین انقلاب صنعتی قرار گیرند. آنها اکنون آماده دریافت سرمایه گذاری های جدید از چین و جاهای دیگر هستند.
دوم، شیوع جهانی کووید-۱۹ موجب احیای تاکید این منطقه بر متنوع سازی و انعطاف پذیری شده است هرچند که به علت اقدام کارخانجات، تامین کنندگان و کارگران برای تطبیق با شرایط جدید این مساله ممکن است برای مدت چند سال موجب برخی ناکارآمدی ها و کاهش اندک در نرخ رشد بشود.
کشورها و شرکت ها به دنبال کاهش آسیب پذیری خود در برابر شوک های تولید و عرضه از جمله وقفه های گسترده در زنجیره ارزش ناشی از شیوع کرونا خواهند بود. اما از آنجا که خودکفایی کامل تقریبا ناممکن است، پاسخ این مساله در متنوع سازی بیشتر و گسترده تر نهفته است. چه برای محصولات مهم یا قطعات تولیدی کلیدی، متنوع سازی منابع تامین همزمان با حفظ ذخایر کافی، مطمئن ترین و مقرون به صرفه ترین راه برای جلوگیری از وقفه در تامین است.
سوم، فناوری برای رشد و انعطاف پذیری مورد نیاز است. به رغم دورنمای کنونی، تغییر جهانی به سمت "اقتصاد جدید" مبتنی بر فناوری ادامه خواهد یافت. همزمان با پیشرفته تر شدن اقتصادها، بازگشت سرمایه و کار نقصان می یابد و ارزش افزوده (premium) بر نوآوری و خلاقیت افزایش خواهد یافت.
طبق این گزارش؛ در حالی که خدمات به عامل مهم تولید و محرک رشد و اشتغال تبدیل می شود، توانایی کاربرد فناوری برای خلق محصولات و خدمات جدید مشخص کننده توان رقابتی خواهد بود. کشورهای آماده از لحاظ فناوری قادر خواهند بود که به وقفه های ایجاد شده با ملایمت بیشتر و با هزینه کمتر پاسخ بدهند. در حقیقت با وجود تهدیدات امنیت سایبری، شیوع جهانی کرونا موجب شتاب گرفتن استفاده از فناوری دیجیتال و تغییر به سمت اقتصاد جدید شده است.
برخی جنبه های این داستان در حال ظهور یادآور تحولات در آسیا پس از توافق "پلازا" سال ۱۹۸۵ است. (توافق پلازا درسپتامبر ۱۹۸۵ در هتل پلازا نیویورک بین آمریکا، فرانسه، آلمان غربی، انگیس و ژاپن به امضا رسید و مطابق آن ارزش دلار آمریکا در برابر ین ژاپن و مارک آلمان با مداخله در بازارهای پولی کاهش داده شد).
تحولات زنجیره های تامین منطقه ای در دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ نتیجه توافق پلازا بود. آن توافقنامه منجر به ارزش گذاری شدید ین ژاپن شد و در نتیجه آن، محصولات تولیدی ژاپن غیررقابتی شد. شرکت های چند ملیتی ژاپنی برای بهبود توان رقابت هزینه ای خود، بخشهای کارگری تولید را به کشورهای آسه آن منتقل کردند که در آنجا هزینه کارگر پایینتر بود و این مساله به ایجاد زنجیره تامین منطقه ای منجر شد.
به همین شکل، تنش های تجاری امروز بین چین و آمریکا منجر به تعرفه بر صادرات چین به آمریکا شده و توان رقابتی آنها را تضعیف کرده است. این مساله می تواند جابجایی تولید به خارج چین و به سمت کشورهای آسه آن برای پرهیز از تعرفه ها را به دنبال داشته باشد. نگرانی از وقفه و اختلال در تامین به علت تمرکز تولید در چین نیز این فرایند را تسریع کرده است.
اما این بار این طرح تفاوتهایی دارد. در کنار "کارخانه آسیا"، "خریدار آسیا" هم مطرح شده چرا که تقاضای داخلی در سراسر منطقه در حال افزایش است و آسیا همچنین درحال گسترش پیوندهای خود با سایر اقتصادها در سراسر جهان است.
افزایش درآمدها در این منطقه یک طبقه متوسط بزرگ ایجاد کرده و ثروت ایجاد شده به این معنی است که آسیا اکنون یکی از منابع اصلی تقاضا برای کالاها و خدمات تولید شده در منطقه و در سطح جهان است. این منطقه دیگر صرفا تولیدکننده کالا برای صادرات به غرب نیست بلکه به بزرگترین بازار مصرفی برای محصولات خود و تولیدات دیگر جهانی تبدیل شده است.
در طول زمان در حالی که زنجیره تامین منطقه ای قوی تر می شود و تقاضا برای کالاها و خدمات درون منطقه ای افزایش می یابد، آسیا یکپارچه تر خواهد شد. به عنوان مثال، رونق و شکوفایی پش از شیوع جهانی کرونا در صنعت گردشگری ناشی از رشد طبقه متوسط منطقه خواهد بود و رشد تقاضا برای محصولات الکترونیک مانند گوشی و سایر دستگاههای هوشمند و بازی های آنلاین نیز همین گونه است.
این منطقه همچنین در تلاش است تا منابع جدید رشد را از طریق استفاده از پیوندهای موجود و ایجاد پیوندهای جدید با اقتصادهای بازار نوظهور در جنوب آسیا، خاورمیانه، آمریکای لاتین و آفریقا مورد استفاده قرار دهد. توافقنامه های تجارت آزاد، معاهده های دوجانبه سرمایه گذاری و مشارکت های اقتصادی گسترده در حال بحث و ایجاد هستند.
کشورهای آسیایی به لزوم به روز رسانی ظرفیت تولیدی از طریق بهبود پایه فناوری و سرمایه انسانی و افزایش به هم پیوستگی میان کشورها اذعان دارند. برای حمایت از این راهبرد، آنها در حال ایجاد زیرساخت ها به منظور تسهیل تولید و تجارت فرامرزی و ارتقای به هم پیوستگی برای حمایت از فناوری دیجیتال هستند.
برخی کشورها بیشتر بر تقویت توان رقابتی در زمینه هایی که پایه محکمی دارند متمرکز هستند و کشورهای دیگر با ایجاد همکوشی (اشتراک مساعی) های جدید بین صنایع مرتبط و ایجاد اکوسیستم های فراگیر برای حمایت از شبکه صنایع، منابع خود را متنوع می سازند.
مهمتر از همه اینکه این منطقه به لزوم دستیابی به سازگاری بین یکپارچگی منطقه ای و جهانی سازی اذعان دارد. این آگاهی وجود دارد که مقاومت و انعطاف پذیری بیشتر در برابر شوک های عرضه و تقاضا، از طریق "خودکفایی" کامل قابل دستیابی نیست. زمانی که برخی گلوگاه ها در شبکه های تولیدی فرامرزی دچار گرفتگی شود، گلوگاه های دیگر فعال می شود. زمانی که برخی بازارهای صادراتی دچار شوک شود، بازار جهانی وجود دارد که به عنوان ضربه گیر عمل کند.
"هویی ای خور" و "سوان یونگ فو" اقتصاددان های ارشد "دفتر تحقیقات اقتصاد کلان" "آسه آن +۳" در سنگاپور که نویسنده گزارش انتشار یافته در تارنمای مجمع شرق آسیا هستند، پیش بینی کردند: جهانی سازی (گلوبالیزاسیون) در سال های آتی به قوت خود باقی می ماند و آسیا همچنان یکی از حامیان نیرومند آن خواهد بود.

منبع: ایرنا